روش های غربالگری پستان، مفهوم بایردز (BI-RADS) و تفسیر ماموگرافی

روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان از اهمیت بسیاری برخوردار هستند و با استفاده از بهترین روش های جدید می توان به موقع نسبت به تشخیص این بیماری اقدام کرده و معالجات مربوط به آن را در فرصت طلایی درمان، انجام داد. آمارها حاکی از آن است که از 8 زن، یک نفر در طول عمر خود به سرطان پستان مبتلا خواهد شد و تشخیص زودهنگام می توان به درمان موثر، منجر شود.

در مطلب زیر می خوانیم:

ارزش تصویربرداری در بیماری های پستان

پیش از هر چیزی باید به این موضوع اشاره داشت که تمامی اقدامات درمانی و جراحی پستان، به شکلی مرتبط و متکی به روش های تشخیصی و تصویربرداری ابتدایی جهت تشخیص به موقع و تعیین اندازه، زاویه قرارگیری و سایر نکات مربوط به تومورهای پستان است. در واقع روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان در ادامه یکدیگر میسر و کارآمد خواهند بود. برای آشنایی با توده های بدخیم پستان، مطلب دیگر ما را بخوانید.

با این حساب از زمان مراجعه بیمار و پیش از کشف قطعی بیماری وی، روش های تصویربرداری دقیق از پستان، فوق العاده در روال درمانی، اثربخش خواهند بود.

چیزی که مزیت تصویربرداری به موقع و باکیفیت از پستان جهت کشف توده ها را بیشتر نشان می دهد، تشخیص زودهنگام توده و تومور پیش از زمان لمس شدن آن توسط خود شخص است. به واقع زمانی که توده به حدی بزرگ می شود که با دست قابل لمس و تشخیص خواهد بود، احتمالا زمان طلایی زیادی را از دست داده ایم، اما با روش های نوین تصویربرداری و غربالگری پستان می توان حتی 2 سال پیش از زمان لمس شدن توده به وسیله دست، به وجود آن در پستان پی برده و درمان های به مراتب اثربخش تری را به انجام رساند. به این شکل امکان حفظ پستان بیمار وجود داشته و روند بهبود و ادامه زندگی به شکلی امیدوارانه تر پیش می رود.

سرطان پستان یکی از شایع ترین سرطان های زنانه محسوب شده و کشف و تشخیص به موقع آن، در بهبود روال درمان و نیز هزینه های ناشی از آن نیز فوق العاده موثر خواهد بود. تشخیص زودرس سرطان پستان بسیار مهم خواهد بود و با این تشخیص، تا حد امکان از ضایعات بعدی جلوگیری به عمل خواهد آمد. با خواندن مطلب خودآزمایی سینه برای پیشگیری از سرطان پستان، اطلاعات خود را به روز نگه دارید.

با ظهور ماموگرافی و سونوگرافی پستان، تا حدود زیادی تشخیص توده های غیرقابل لمس نیز میسر شد. اما استراتژی کلی و بهینه برای انجام این روش های تشخیصی به شرح زیر است:

• تجویز سونوگرافی سالیانه برای خانم های بین 30 سال تا 40 سال
• تجویز ماموگرافی سالیانه برای بانوان بالای 40 سال

لازم به ذکر است که جهت پیشگیری از شدت گرفتن بیماری و بزرگ شدن تومورها، باید حتما سالی یک بار مراجعه به پزشک انجام شده و ماموگرافی (در سنین بالای 40 سال) صورت بگیرد. در صورت نیاز سونوگرافی و ام آر ای تجویز خواهد شد. در نظر داشته باشید که سونوگرافی برای بالاتر بردن دقت تشخیصی است و گاهی پس از ماموگرافی توصیه می شود.

البته لازم به ذکر است که هیچ کدام از این روش های تشخیصی 100 درصد قادر به تشخیص نیستند و به عواملی چون سن بیمار، تراکم پستان و غیره بستگی خواهند داشت. در مواردی نیز ام آر ای توصیه می شود (به ویژه در سنین پایین تر و در گروه های پرخطر)

تصمیم گیری بابت روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان

تصمیم گیری بابت روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان پس از قضاوت بالینی، یافته های تصویربرداری، دنبال کردن سوابق خانوادگی بیمار و دریافت شرح حال وی، انجام خواهد شد.

آیا ماموگرافی سالیانه مضر است؟

در جواب به سوال آیا اشعه ماموگرافی خطرناک است می‌توانیم اینگونه به شما بگویی که اشعه مورد استفاده در ماموگرافی بسیار ضعیف بوده و بی خطر بودن آن اثبات شده است. جالب است بدانید این اشعه بسیار کمتر از میزان اشعه ای است که از تلویزیون به شما منتقل می شود. تنها کمی درد هنگام انجام ماموگرافی احساس می شود که با مصرف یک مسکن معمولی، قابل تحمل خواهد بود. در مطلب

ماموگرافی چک آپ و غربالگری (بالای 40 سال)
ماموگرافی فرد دارای توده (در این صورت اگر سن بیمارکمتر از 40 سال هم باشد، این ماموگرافی انجام می شود.)
با تغییرات سن، بافت چربی در سینه بیشتر شده و تراکم پستان کمتر شده و قدرت تشخیص ماموگرافی بالاتر خواهد بود. اما در صورتی که در سنین کمتر نیز جراح چنین چیزی را نیاز داشته باشد، درخواست ماموگرافی داده می شود.

در بسیار مواقع با انجام ماموگرافی می توان تشخیص داد که آیا ضایعه منتشر است یا کانونی و به این شکل می توان دریافت که آیا پستان قابل حفظ است یا در عمل جراحی باید به کلی برداشته شود.

دسته بندی پستان ها

پستان ها به 4 دسته تقسیم می شوند:

پستان های دارای بافت چربی کامل
پستان های دارای بین 20 تا 50 درصد بافت متراکم
پستان های دارای بین 50 تا 75 درصد بافت متراکم
پستان های دارای بیشتر از 75 درصد بافت متراکم
پستان هایی که بافت چربی کمی دارند، در ماموگرافی به خوبی تشخیص داده نمی شوند. به این شکل متخصص جراح احتمالا مستقیما ام آر ماموگرافی را درخواست خواهد کرد.

در حالتی دیگر ام آر ماموگرافی برای پستان هایی که جراحی پروتز انجام داده اند، توصیه خواهد شد. زیرا در این حالت کمپرس کردن سینه قابل انجام نبوده و در ضمن توده ها به خوبی قابل رویت نیستند. همین طور پس از یک جراحی درمانی پستان، نیز ماموگرافی توصیه نشده و پزشک جراحی روش های جایگزین را پیشنهاد خواهد کرد. غالبا پس از جراحی سینه، با گذشت مدت زمان یک سال، ام آر ماموگرافی توصیه می شود و توسط آن عود مجدد توده مشخص خواهد شد.

کاربردهای ام آر ماموگرافی در روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان

ام آر ماموگرافی معمولا برای افراد با سنین پایین و پرخطر که دو نفر از بستگان درجه یک یا دو آن ها مبتلا به سرطان پستان یا سرطان پستان و تخمدان شده باشند، توصیه می شود. همین طور افراد با سن کمتر که دو نفر از بستگان درجه یک یا دو آن ها سرطان پستان دو طرفه یا سه نفر از بستگان درجه یک، دو یا سه آن ها سرطان پستان را تجربه کرده باشند، کاندید ام آر آی سینه خواهند بود.

همین طور زمانی که سینه بسیار فشرده بوده و قابل تشخیص در ماموگرافی نباشد، ام آر آی توصیه می شود.

به علاوه در مواقعی که فرد پروتز سینه دارد، امکان انجام ماموگرافی وجود نداشته و به واقع تشخیص نیز میسر نخواهد بود. در این حالت ام آر آی به عنوان روش جایگزین پیشنهاد خواهد شد.

مفهوم BI-RADS در گزارشات ماموگرافی

Birads به عنوان الگویی استاندارد در توضیحات و گزارشات سونوگرافی، ماموگرافی و … ذکر می شود. با افزایش این عدد، ریسک سرطان پستان نیز رو به افزایش است. این استاندارد بین عدد 0 و 6 حرکت می کند .

Birads 0: اقدام تشخیصی کافی نبوده و بیمار نیازمند یک روش تشخیصی دیگر است.

Birads 1: ضایعه ای پیدا نشده و توصیه این است که غربالگری به شکل روتین ادامه داده شود. ریسک سرطان پستان تقریبا صفر است.

Birads 2: ضایعه خوش خیم بوده و توصیه به غربالگری های روتین داریم. ریسک سرطان پستان نزدیک به صفر است و ضایعات کیستیک ساده دیده می شوند.

Birads 3: ضایعات احتمالا خوش خیم دیده می شوند که توصیه می شود با فاصله کوتاه تر 3 تا 6 ماه باید پیگیری بعدی انجام شود. در این حالت احتمال سرطان کمتر از 2 درصد است.

Birads 4: این حالت مشکوک به سرطان بوده و حتما باید بیوپسی انجام شود تا شکل ضایعه مشخص شود. این الگو سه رده خطر از احتمال کم تا زیاد تومور بدخیم را نشان می دهد.

Birads 5: در این حالت با احتمال بالای 90 درصد ضایعه بدخیم است و نیازمند بیوپسی برای مسائل درمانی خواهد بود.

Birads 6: اقدامات تشخیصی قبلی بدخیمی را از قبل تایید کرده اند.

جهت مشاوره آنلاین اولیه میتوانید به واتساپ دکتر موسی زاده فلوشیپ جراحی سینه مدارک خود را ارسال نمایید 09334376889

آیا بیوپسی باعث نشر سلول های سرطانی می شود؟

به هیچ وجه این موضوع صحت ندارد و بیوپسی هیچ نقشی در نشر سلول های سرطانی ندارد. در صورتی که ضایعه بدخیم بوده و پس از بیوپسی اقدامی انجام نشود، مشکل ساز خواهد بود و نباید هیچ گونه تاخیری در درمان رخ دهد. (البته همیشه این اقدام لزوما جراحی نیست. در صورتی که توده بزرگ تر از 3 سانت بوده یا درگیری لنفاوی وجود داشته باشد، ابتدا شیمی درمانی انجام شده، سپس عمل جراحی صورت خواهد گرفت. به این ترتیب درمان به شکلی بهتر صورت خواهد گرفت و احتمال حفظ سینه بیمار بالاتر خواهد رفت.) در حقیقت تلاش جهت حفظ کیفیت زندگی بیمار بوده و پیشنهاد شیمی درمانی پیش از جراحی به این هدف داده می شود. در صورتی که نیاز به خارج کردن کل بافت پستان باشد، از روش ماستکتومی استفاده می شود.

تذکر: سوزن های بیوپسی دارای یک کاور هستند و هیچ تماسی بین سلول های سالم و سلول های سرطانی انجام نمی پذیرد و از این جهت نگرانی وجود ندارد.

آیا کیست ها و فیبرو آدنوم ها قابلیت تبدیل شدن به توده های سرطانی را دارند؟

اغلب توده های سینه، جز توده های خوش خیم پستان هستند. این توده ها نه باعث افزایش ریسک سرطان پستان می شوند و نه زمینه ساز آن هستند. اصولا فیبرو آدنوم های کوچک نیاز به جراحی نخواهد داشت. این فیبروم ها حاشیه های به شکل گرد و بیضی شکل و منظم دارند. البته در مواقعی برای تشخیص قطعی خوش خیم بودن، تجویز بیوپسی می شود. زمانی برای برداشتن فیبروآدنوم ها اقدام می کنیم که سایز آن ها بزرگتر از 2.5 تا 3 سانت باشد و یا شخص در شمار افراد پرخطر (سابقه سرطان پستان در افراد درجه یک و دو فامیل) قرار دارد.

گاهی اوقات نیز اصرار بیمار برای برداشتن فیبرو آدنوم ها، پزشک راضی به انجام این جراحی توده خوش خیم خواهد شد.

در برخی مواقع نیز فیبرو آدنوم ها غیرمعمول و پیچیده هستند و در کنار خود اجزای دیگری چون یک کیست داشته یا شکلی غیرطبیعی دارند. در این شرایط پزشک جراح، فیبرو آدنوم را طی جراحی پستان خارج خواهد ساخت.

در خصوص کیست ها نیز اغلب نیازی به جراحی ندارند، به جز مواردی که جداره آن ها قطور بوده و یا مایع داخل آن ها خونی و مشکوک دارای سلول غیرعادی باشد. در این شرایط کیست برداشته خواهد شد.

آیا تشخیص بدخیمی توده، پیش از برداشتن کامل آن میسر خواهد بود؟

در بیشتر مواقع بیوپسی کفایت خواهد کرد، اما در مواقع نادری برداشتن کامل توده، به تشخیص قطعی منجر می شود.

آیا بیوپسی وکیوم توصیه می شود؟

این روش در مواقعی ارزشمند است و زمانی که شک بالینی قوی یا مشاهده سلول غیرعادی وجود داشته باشد و در بیوپسی معمولی چیزی دیده نشود، پیشنهاد خواهد شد.

تشخیص در سینه های بزرگ چطور انجام می شود؟

در سینه های دارای چربی زیاد، روش های غربالگری، تشخیص و درمان سرطان پستان با شروع ماموگرافی بسیار موثر خواهد بود. اما در صورتی که سینه بزرگ متراکم باشد، سونوگرافی پاسخگو خواهد بود. اما به هر ترتیب، معاینه دقیق جراح و تلفیق سونوگرافی و ماموگرافی در کنار هم، نتیجه بهتری دارد.

آیا مصرف ویتامین E در درمان فیبروآدنوم تاثیر دارد؟

این موارد تاثیر آن چنانی نخواهد داشت، اما تا حدودی مشکلات و دردهای ناشی از آن را کاهش خواهد داد. البته مصرف این ویتامین یا همین طور روغن گل مغربی در حد 6 ماه تا 1 سال تجویز می شود. به علاوه در نظر داشته باشید که ترکیبات دارای کافئین به دردهای پستان دامن می زند.

توصیه می شود که افراد دارای فیبرو آدنوم ها، غذاهای سرخ کردنی کمتری مصرف کرده و بیشتر از سبزیجات سالم استفاده نمایند. همین طور مصرف کمتر ادویه ها نیز توصیه می شود.

سوالات پرتکرار در تصویربرداری پستان

در ادامه به چند سوال پرتکرار که توسط بیماران عزیز در مطب و بخش کامنت های مقالات سایت مطرح شده است توسط دکتر موسی زاده پاسخ داده خواهد شد:

Suspicious   به چه معناست؟

به معنی مشکوک است و اغلب در مواقع مشکوک به بد خیمی چه در سونوگرافی چه در مامو گرافی و چه در MRI پستان ذکر می شود.

benign به چه معناست؟

به معنای خوش خیم در مامو گرافی و سونوگرافی و MRI  پستان است.

probably benign به چه معناست؟

احتمالا خوش خیم است. این در واقع همان Birads 3  هست.

معنی Mass در ماموگرافی چیست؟

Mass را در مامو گرافی نمی گویند، معمولا در سونوگرافی گزارش می کنند. در مامو گرافی به جای این اصطلاح دانسیته  ( density)به کار می رود.

benign findings چیست؟

یافته های که به نفع خوش خیم بودن دیده شده است.

Uoq به چه معناست؟

هر پستان شامل چهار quadrant  است. در واقع   Uoq مخفف The upper outer quadrant است. Upper inner quadrant   که مخفف آن UIq  می شود.  lower inner quadrant   با مخفف LIQ مشخص می شود و .  outer quadrant lower که loq  می شود.

mid zone   چیست؟

ما سه  zone  در پستان داریم:

zone1: معادل با near zone است

Zone2: معادل با mid zone است که در قسمت مرکزی فاصله اش با نیپل است.

Zone3: معادل باfar zone است که دور از نیپل می باشد.

us exam  چیست؟

به معنی اولتراسوند همان سونوگرافی است.

 Lesion چیست؟

به معنی ضایعه است.

negative for malignancy چیست؟

یعنی از نظر بد خیمی منفی است که خبر خوبی است

Birads چیست؟

معیاری است برای رادیولوژی که در صد بدخیمی را مشخص می کند.

Birads 0: یعنی بررسی ها ناقص هست.

Birads 1:  هیچ ضایعه ای وجود ندارد.

Birads 2:  ضایعه ای وجود داردکه صد در صد خوش خیم هست.

Birads 3:  ضایعه ای وجود داردکه97 تا 98 صد در صد خوش خیم هست و خطر بد خیمی 2 تا 3 در صد هست.

Birads 4: معمولا 10 تا 50 در صد خطر بدخیمی دارد و به دو دسته زیر تقسیم می شود:

• Birads 4/a: درصد بدخیمی کمتر دارد.
• Birads 4/c: در صد بدخیمی بیشتر دارد.

Birads 5: معادل 90 در صد بدخیم هست.

Birads 6:  بدخیمی با گزارش پاتولوژی به نفع بد خیمی تایید شده است.

سخن پایانی

جهت مراجعه به مطب دکتر فرهاد موسی زاده، می توانید هماهنگی قبلی را از طریق تماس با شماره تلفن های 02188676929 یا 02188870913 انجام دهید. همچنین برای رزرو نوبت به صورت آنلاین روی دکمه روبرو کلیک نمایید: نوبت دهی آنلاین

ماموپلاستی، ماستوپکسی، ماستکتومی، آنکوپلاستی، جراحی سرطان پستان، پروتز پستان و جراحی های پیچیده ای مانند بازسازی پستان پس از سرطان و انکوپلاستی به وسیله بهترین جراح متخصص پستان، می تواند نتایج کاملا مثبت و ماندگاری به همراه داشته باشد.