ماستکتومی چیست؟ انواع جراحی، مراقبت‌ها و بازسازی سینه بعد از عمل

ماستکتومی یا جراحی برداشتن پستان، تصمیم بزرگی در مسیر درمان سرطان سینه است. در این مقاله، به‌صورت جامع و تخصصی به تمام ابعاد این جراحی پرداخته می‌شود؛ از دلایل انجام آن گرفته تا مراقبت‌های بعد از عمل و امکان بازسازی پستان.

ماستکتومی چیست؟

ماستکتومی نوعی جراحی است که در آن کل پستان یا بخشی از آن برداشته می‌شود. این عمل عمدتاً برای درمان یا پیشگیری از سرطان پستان انجام می‌گیرد. بسته به شرایط بیمار، نوع ماستکتومی می‌تواند متفاوت باشد.

عمل ماستکتومی با نام‌های زیر نیز شناخته می‌شود:

• جراحی برداشتن سینه
• عمل جراحی برداشتن سینه
• عمل تخلیه سینه
• عمل برداشتن سینه

انواع ماستکتومی

• ماستکتومی ساده (Simple Mastectomy): برداشتن کامل بافت پستان بدون برداشتن عضلات یا غدد لنفاوی.
• ماستکتومی با حفظ پوست (Skin-sparing): در آن پوست پستان حفظ شده و فقط بافت داخلی برداشته می‌شود.
• ماستکتومی با حفظ نوک پستان (Nipple-sparing): پوست و نوک سینه حفظ می‌شوند.
• ماستکتومی دوطرفه (Bilateral): برداشتن هر دو پستان برای پیشگیری یا درمان.
• ماستکتومی رادیکال: برداشتن کل پستان همراه با عضلات دیواره قفسه سینه و غدد لنفاوی زیربغل (به‌ندرت انجام می‌شود).

دلایل انجام ماستکتومی

• تشخیص سرطان پستان تهاجمی
• سرطان پستان در مراحل پیشرفته
• وجود ژن‌های BRCA1 یا BRCA2
• بازگشت سرطان پس از پرتو درمانی یا جراحی قبلی
• انتخاب فردی برای کاهش ریسک آینده (ماستکتومی پیشگیرانه)

ماستکتومی برای درمان سرطان پستان

ماستکتومی برای درمان انواع سرطان پستان انجام می شود که عبارتند از:

• کارسینوم داکت های شیری (DCIS) یا سرطان سینه غیر تهاجمی
• استیج یک و دو سرطان سینه
• استیج سه (مرحله پیشرفته) سرطان سینه که پس از شیمی درمانی انجام می شود.
• سرطان سینه التهابی (پس از شیمی درمانی)
• بیماری پاژه پستان
• سرطان سینه با بازگشت موضعی

روند انجام جراحی ماستکتومی

• بررسی‌های تشخیصی و تصویربرداری دقیق
• مشاوره با جراح پستان و آنکولوژیست
• انجام بیهوشی عمومی در اتاق عمل
• جراحی که ممکن است 1.5 تا 3 ساعت طول بکشد
• قرار دادن درن (Drain) برای خروج ترشحات

مراقبت‌های بعد از ماستکتومی

• تعویض پانسمان و مراقبت از زخم
• مدیریت درد با داروهای تجویزی
• جلوگیری از عفونت محل عمل
• استفاده از سوتین مخصوص بعد از عمل
• انجام تمرینات فیزیوتراپی برای پیشگیری از محدودیت حرکتی
• بررسی مکرر توسط جراح برای روند بهبودی

عوارض احتمالی ماستکتومی

هر عمل جراحی با درصدی از مشکلات و عوارض همراه است که باید به بیمار گوشزد شود تا با آگاهی کامل روش جراحی خود را انتخاب کند:

• خونریزی و هماتوم یکی از عوارض لازم توجه بعد از ماستکتومی است.
• البته این عمل در رده عمل‌های تمیز(Clean) در نظر گرفته می شود این عارضه بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که مشکلات زمینه‌ای مانند دیابت دارند در این موارد آنتی بیوتیک تجویز می گردد و این نکته نیز قابل بیان است که به صورت معمول برای عمل های پستان آنتی‌بیوتیک تجویز نمی گردد.
• درد محل عمل، شانه و کتف نیز جزء عوارض این عمل است که گاه گزارش می شود.
• به جا ماندن بافت کلوئیدی در محل عمل یا اسکار زخم نیز جز عوارضی است که در هر گونه عمل جراحی ممکن است دیده شود و ارتباط مستقیم با ساختار التیام زخم بدن، پوست خود فرد و البته تکنیک جراحی داردکه با تحقیق قبل از عمل و انتخاب بهترین جراح پستان در تهران احتمال آن به حداقل می رسد.
• درد و خشکی شانه، شروع نرمشهای پس از عمل می تواند به کاهش آن بسیار کمک کند.
• در قسمت داخلی بازو و حتی بخشی از قسمت جراحی مذکور ممکن است دچار بی حسی گردد که به دلیل آسیبی است که به اعصاب حسی آن ناحیه وارد می‌شود و ممکن است تا مدتی ادامه داشته باشد.
• از عوارضی که به بیماران توصیه می گردد پس از عمل خیلی مراقب آن باشند و احتمال وقوع آن را کاهش دهند لنف ادم یا ورم دست پس از عمل ماستکتومی است لنف ادم در دست سمتی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اتفاق می افتد.

بازسازی سینه بعد از ماستکتومی

بیماران می‌توانند همزمان یا بعد از مدتی از جراحی ماستکتومی، سینه خود را بازسازی کنند:

• پروتز سیلیکونی یا سالینی
• فلپ عضلانی (مانند فلپ TRAM یا DIEP)
• ترکیبی از روش‌ها
• بازسازی همزمان معمولاً در ماستکتومی با حفظ پوست انجام می‌شود و نتایج زیبایی بهتری دارد.

تماس با مطب دکتر فرهاد موسی زاده

آمادگی قبل از عمل ماستکتومی

پس از تشخیص قطعی مبنی بر سرطانی بودن توده های پستانی ، بیمار باید با بهترین جراح سرطان پستان در خصوص عمل جراحی، مرور سوابق پزشکی و آمادگی برای عمل صحبت کند. صبحت با جراح در خصوص ابعاد، روش ها و ریسک های جراحی می تواند تا حد زیادی بیمار را برای نتایج مورد انتظار از عمل ماستکتومی آماده کند.

یکی از مواردی که در جلسه با جراح مطرح می شود، امکان بازسازی سینه ها از طریق گذاشتن پروتز یا سایر روش ها در حین عمل لامپکتومی یا پس از آن است. بازسازی پستان یک عمل پیچیده است که توسط جراح زیبایی پستان انجام می شود. اگر شما قصد انجام بازسازی سینه در حین عمل ماستکتومی دارید، بهتر است پیش از جراحی با بهترین متخصص جراحی زیبایی پستان مشورت کنید.

قبل از عمل ماستکتومی محدودیت ها و دستورالعمل هایی وجود دارد که باید آن ها را رعایت کنید. این دستورالعمل ها عبارتند از:

• در ابتدا باید متذکر شویم که همه بیماران باید سابقه ای از تمام داروهایی که مصرف می کنند را همراه خود داشته باشند و با جراح پستان در میان بگذارند خصوصاً داروهایی که ریسک خونریزی را افزایش می دهند مانند وارفارین ایبوبروفن و تمام داروهای ضد التهاب این داروها تمایل به خونریزی را در فرد افزایش می دهند، در در آمادگی قبل از عمل ترجیح بر این است که این داروها حداقل یک هفته قبل از جراحی قطع گردد مگر اینکه بیمار در شرایطی باشد که نتوان آن دارو را قطع کرد و مشکلات زمینه ایی داشته باشد که باید حتماً آن دارو مصرف گردد،در این موارد تلاش می‌شود از روش‌های جایگزین برای کنترل خونریزی استفاده شود.
• از سابقه مصرف داروها می‌توان حتی مصرف مکمل ها را نیز در نظر گرفت، بسیاری از مکمل ها از جمله ویتامین E باعث افزایش خطر خونریزی و هماتوم پس از عمل  می گردد.
• برخی غذاها نیز قبل از عمل جراحی و یک هفته قبل از تاریخ عمل جراحی توصیه می گردد مصرف نگردند مانند غذاهای پر ادویه، فلفل و ادویه جات تند که احتمال خونریزی را افزایش میدهند.
• از جمله خطاهایی که در این زمینه توسط بیماران اتفاق می‌افتد نادیده گرفتن برخی داروها مانند داروی کم کاری تیروئید یا لووتیروکسین است و بیمار کنترل شدن بیماری را به معنی عدم ابتلا به آن بیماری می‌داند در مواردی مانند کم کاری تیروئید، فشار خون و دیابت، کنترل بیماری به وسیله دارو درمان شدن آن بیماری محسوب نمی گردد و حتماً باید قبل از عمل جراحی با جراح پستان آن را در میان بگذارید.
• داروهای اختلالات عصبی داروهای مشکلات معده و دستگاه گوارش باید ذکر شوند.
• از مشکلاتی که در اکثر موارد موجب کنسل شدن عمل جراحی یا به تعویق افتادن عمل می‌گردد ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و سایر بیماری‌های تنفسی است سرماخوردگی جز بیماری هایی است که در صورت ابتلای بیمار به آن باید عمل جراحی برای کاهش خطر ناشی از عفونت های ریوی به تعویق بیافتد.
• عمل ماستکتومی زیر بیهوشی عمومی و کامل انجام می‌گیرد به همین دلیل بیمار باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل جراحی ناشتا باشد و هیچگونه آب و یا غذایی مصرف نکرده باشد.

ماستکتومی چگونه انجام می شود

ماستکتومی در واقع یک واژه کلی برای کلیه عمل های جراحی است که در آن بافت یک یا هر دو پستان تخلیه می گردد. علاوه بر این، ممکن است جراح گره های لنفاوی مجاور  زیر بغل را به منظور تشخیص اینکه آیا سرطان گسترش پیدا کرده است یا نه خارج کند. در صورت وجود سلول های سرطانی در گره های لنفاوی مجاور پستان گزینه هایی مانند حذف کامل گره های لنفاوی و یا رادیوتراپی وجود دارد.

مراقبت‌های قبل از جراحی

پیش از جراحی ماستکتومی، پزشک شما یا کادر بیمارستان زمان دقیق مراجعه به بیمارستان را به شما اعلام می کنند. ماستکتومی در صورتی که همراه با بازسازی پستان نباشد معمولاً حدود یک الی سه ساعت طول می کشد و اکثر افراد در 24 ساعت اولیه پس از جراحی از بیمارستان مرخص می شوند. اگر در ماستکتومی بافت هر دو پستان تخلیه شود مدت زمان لازم برای استراحت در بیمارستان بیشتر می شود. در صورت انجام بیوپسی گره های لنفاوی نگهبان ، پیش از جراحی یک ماده رادیواکتیو و یک ماده حاجب رنگی به ناحیه اطراف تومور تزریق می شود که به پزشک اجازه می دهد گره های لنفاوی را به خوبی مشاهده کند و در طول جراحی آن ها را حذف کند.

حین جراحی

ماستکتومی معمولاً در شرایط بیهوشی کامل انجام می شود. جراح ابتدا یک شکاف گرد دور سینه ها ایجاد می کند. سپس بافت سینه حذف می شود و بسته به نوع جراحی ، بقیه قسمت های پستان حذف می شوند. فارغ از نوع ماستکتومی ، کل بافت پستان و برخی از گره های لنفاوی در طول جراحی برداشته می شوند و برای انجام آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شوند.

پس از اتمام فرایند جراحی، شکاف ایجاد شده روی پستان با بخیه بسته می شود. این بخیه ها یا به صورت جذبی هستند یا در روزهای پس از عمل باید توسط پزشک کشیده شوند. علاوه بر این، برای تخلیه مایعات اضافی جمع شده در بافت پستان از لوله درن مخصوص استفاده می شود که به یک کیسه کوچک درن متصل است.

بعد از جراحی ماستکتومی می توان موارد زیر را انتظار داشت:

• بیمار به اتاق ریکاوری برده می شود تا ضربان قلب و علائم حیاتی او تحت کنترل قرار گیرد.
• ناحیه جراحی با بانداژ مخصوص پانسمان می شود. در واقع بانداژ سینه برای درمان زودتر بافت‌های سینه امری ضروری است و باید با دقت بسیار زیادی انجام شود.
• ممکن است بیمار مقداری احساس درد داشته باشد و در زیر بغل حس نبض داشته باشد.
• پس از جراحی، تیم پزشکی توصیه های لازم و اقدامات مراقبتی پس از جراحی را به طور کامل به بیمار و همراهش توضیح می دهد.
• برای تسکین درد و کاهش التهاب در روزهای اول پس از عمل از مسکن های رایج و آنتی بیوتیک استفاده می شود.

نتایج ماستکتومی

همانطور که گفته شد نمونه ای از بافت تخلیه شده پستان به همراه گره های لنفاوی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می شود. نتایج این آزمایش در طول یک الی دو هفته پس از عمل آماده می شود. در مراجعه بعدی به پزشک ، جراح شما توضیحات کامل در خصوص این آزمایش را به بیمار ارائه می کند.

در صورت نیاز به درمان تکمیلی، جراح ممکن است بیمار را به موارد زیر ارجاع دهد:

متخصص پرتودرمانی: در صورت درگیری گره های لنفاوی زیاد با سلول های سرطانی، بزرگ بودن بیش از حد تومور و یا عدم حذف کامل تومور، بیمار برای انجام پرتودرمانی به متخصص پرتودرمانی ارجاع داده می شود.

آنکولوژیست: در برخی از بیماران پس از جراحی نیاز به انجام درمان های تکمیلی مانند هورمون درمانی و مصرف داروهای شیمی درمانی وجود دارد. در این صورت بیمار به پزشک متخصص آنکولوژی ارجاع داده می شود.

جراح زیبایی پستان: در صورت نیاز و تمایل بیمار به انجام عمل بازسازی پستان، بیمار به یک متخصص جراحی زیبایی پستان ارجاع داده می شود.

سخن پایانی

ماستکتومی یکی از روش های رایج و گاهاً خط اول مقابله با توده های سرطانی پستان است. این عمل نه تنها یک گزینه درمان ، بلکه در برخی موارد یک راهکار مؤثر در پیشگیری از سرطان در افراد با ریسک بالاست. در صورت مشاهده هرگونه تغییرات و ناهنجاری در پستان ها سریعاً با پزشک خود مشورت کنید زیرا میزان موفقیت درمان سرطان پستان تا حد زیادی بستگی به میزان پیشرفت تومورهای سرطانی دارد. علاوه براین، در صورتی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان پستان دارید ، آزمایشات غربالگری سرطان سینه به خصوص پس از چهل سالگی را جدی بگیرید.

دکتر فرهاد موسی زاده ، بهترین متخصص جراحی پستان در تهران با بیش از پانزده سال سابقه در درمان انواع سرطان پستان، آماده ارائه مشاوره به بیماران عزیز هستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص روش های جراحی سرطان، می توانید به صفحه اینستاگرام دکتر موسی زاده با آدرس @drmoussazadeh مراجعه فرمایید.

جهت دریافت نوبت کلیک کنید