ماستکتومی

ماستکتومی یکی از روش های جراحی و درمان سرطان پستان است که به منظور حذف توده های سرطانی و پیشگیری از پیشرفت سرطان انجام می شود. در موارد تشخیص زودهنگام سرطان پستان ماستکتومی یک گزینه درمانی است. با این حال، تلاش جراحان در مراحل اولیه سرطان پستان حفظ عمده بافت پستان و ظاهر پستان است به همین دلیل ممکن است در برخی از موارد لامپکتومی که در آن فقط تومور و بخشی از بافت های مجاور آن برداشته می شوند نسبت به ماستکومی ارجحیت داشته باشد.

تصمیم گیری در خصوص انجام عمل ماستکتومی یا لامپکتومی دشوار است. هر دو روش می توانند در درمان و پیشگیری از سرطان سینه مؤثر باشند. با این حال، لامپکتومی در همه بیماران قابل انجام نیست و برخی دیگر از بیماران ترجیح می دهند ماستکتومی انجام دهند.

روش های جدیدتر ماستکتومی می توانند پوست پستان را حفظ کنند و ظاهری طبیعی تر به پستان ها بدهند. به این تکنینک ماستکتومی با محافظت از پوست (Skin-sparing Mastectomy) گفته می شود.  در برخی از بیماران ممکن است در حین عمل ماستکتومی یا بعد از آن ، عمل بازسازی پستان با استفاده از پروتز سینه انجام شود.

ماستکتومی یک تکنیک چراحی به منظور حذف کل بافت پستان در صورت ابتلای بیمار به سرطان پستان یا ریسک بالای ابتلای فرد به این سرطان است. ممکن است ماستکتومی در یک سینه انجام شود یا بافت هر دو سینه به وسیله ماستکتومی تخلیه شوند.

ماستکتومی برای درمان انواع سرطان پستان انجام می شود که عبارتند از:

• کارسینوم داکت های شیری (DCIS) یا سرطان سینه غیر تهاجمی
• استیج یک و دو سرطان سینه
• استیج سه (مرحله پیشرفته) سرطان سینه که پس از شیمی درمانی انجام می شود.
• سرطان سینه التهابی (پس از شیمی درمانی)
• بیماری پاژه پستان
• سرطان سینه با بازگشت موضعی

علاوه بر این ممکن است جراح شما به جای لامپکتومی و رادیوتراپی در موارد زیر ماستکتومی را پیشنهاد کند:

• بیش از دو تومور در پستان فرد وجود داشته باشد. اگر دو یا بیش از دو تومور در پستان وجود داشته باشد حفظ پستان بیمار به نفع بیمار نخواهد بود.
• در مواردی که میکروکلسیفیکیشن منتشر در ماموگرافی فرد مبتلا به سرطان وجود دارد در این موارد نیز از نظر سلامتی به نفع بیمار است که ماستکتومی انجام دهد.
• سابقه رادیوتراپی در قفسه سینه ، مانند فردی که سابقه سندرم هوچکین و رادیوتراپی در قفسه سینه دارد، این افراد نیز حفظ پستان برای آنها توصیه نمی گردد.
• در مواردی که عود مجدد سرطان در بیمار مشاهده می شود.
• در زمان حاملگی اگر تصمیم به جراحی گرفته شود به دلیل عوارض پرتودرمانی برای جنین معمولاً تصمیم به ماستکتومی گرفته می شود تا بعد از جراحی نیاز به پرتو درمانی نباشد.
• در افرادی که مشکلات بافت همبند مانند لوپوس دارند نیز ماستکتومی توصیه می‌شود زیرا در این افراد رادیوتراپی عوارض شدیدی به دنبال دارد .
• در افرادی که جهش ژن برکاوان(BRCA1) یا برکاتو (BRCA2) دارند در این افراد نه تنها پستان درگیر و متلا به سرطان برداشته می‌شود بلکه توصیه می‌گردد پستان طرف مقابل نیز برداشته شود.
• بزرگی توده پستان نسبت به اندازه پستان بیش از حد باشد در افرادی که پستان های کوچک اما توده سرطانی آنها بزرگ است ماستکتومی توصیه می گردد.

یکی دیگر از دلایل انجام عمل ماستکتومی ، پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان در افراد با ریسک بسیاری بالاست. در ماستکتومی پیشگیرانه بافت هر دو پستان تخلیه می شود و از این طریق ریسک ابتلا به سرطان به شدت کاهش می یابد. این عمل در افرادی انجام می شود که سابقه ی قوی خانوادگی در ابتلا به سرطان سینه دارند و وجود برخی از موتاسیون های ژنی ، ریسک ابتلا در آن ها را افزایش داده است.

یک سوال بسیار مهم این است که در چه مواقعی باید ماستکتومی انجام داد و در چه زمانی می توان پستان بیمار را حفظ کرد و بیمار باید در مورد آن اطلاعات کافی داشته باشد.

اصولاً ماستکتومی برای جراحان پستان نیز روش زیبایی نیست و مورد علاقه جراحان نمی‌باشد و یک متخصص پستان در مواردی که مجبور نباشد تن به این عمل نمی دهد اما در برخی موارد بهترین جراح پستان نیز برای حفظ جان بیمار و افزایش پیش آگاهی بیمار مجبور به انجام این عمل می شود.

• توتال ماستکتومی(Total Mastectomy) یا سیمپل ماستکتومی:

در روش توتال ماستکتومی بافت پستان به همراه پوست آن به طور کامل برداشته می‌شود.

• ماستکتومی رادیکال مدیفیه:

در این روش علاوه بر اینکه پوست و بافت پستان برداشته می‌شود تعدادی از غدد لنفاوی زیر بغل هم برداشته می‌شود که معمولاً در این روش غدد لنفاوی سطح یک و دو زیر بغل برداشته می شود.

• رادیکال ماستکتومی:

روشی که در حال حاضر کاربرد چندانی ندارد ولی از لحاظ تاریخی جزء اولین روش های ماستکتومی محسوب می گردد، روش رادیکال ماستکتومی است که در آن عمل وسیع تری انجام می شود، البته امروزه کاربرد کمتری دارد در این روش علاوه بر اینکه پوست و بافت پستان برداشته می‌شود و غدد لنفاوی سطح یک و دو مشابه روش مدیفیه برداشته می‌شود، غدد لنفاوی سطح سه نیز برداشته می‌شود و عضلات جداره قفسه سینه شامل عضله پکتورالیس ماژور و مینور نیز برداشته می شود البته این روش منسوخ گردیده است.

• ماستکتومی پارشیال:

در روش پارشیال ماستکتومی بهترین جراح پستان شرایط تومور و بیمار را در نظر گرفته و به صورت جزئی یعنی قسمتی از بافت پستان که اطراف تومور قرار دارد را برمیداریم به این روش ماستکتومی جزئی یا ناقص نیز گفته می شود.

• ماستکتومی ساب کوتانئوس(skin spairing mastectomy):

در این روش دکتر فرهاد موسی زاده جراح پستان بافت پستان را به طور کامل برداشته اما پوست پستان را حفظ می کند در واقع در سابکوتانئوس ماستکتومی علاوه بر اینکه نسج پستان برداشته می‌شود نوک پستان نیز برداشته می‌شود اما باقی پوست پستان را برای بیمار حفظ می شود.

• (Nipple spairing mastectomy ) :

روش دیگر که در واقع زیر مجموعه ماستکتومی سابکوتانئوس محسوب می گردد روش Nipple spairing mastectomy گفته می شود. در این روش علاوه بر این که پوست بیمار نگه داشته می شود نوک و هاله پستان نیز نگه داشته می‌شود و بافت پستان به طور کامل تخلیه می گردد، این عمل جز عمل های نوین و پیچیده محسوب می گردد و نیاز به سال ها تجربه جراحی در کنار علم روز جراحی پستان دارد.

هر عمل جراحی با درصدی از مشکلات و عوارض همراه است که باید به بیمار گوشزد شود تا با آگاهی کامل روش جراحی خود را انتخاب کند:

• خونریزی و هماتوم یکی از عوارض لازم توجه بعد از ماستکتومی است.
• عفونت زخم و عفونت محل عمل: البته این عمل در رده عمل‌های تمیز(Clean) در نظر گرفته می شود این عارضه بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که مشکلات زمینه‌ای مانند دیابت دارند در این موارد آنتی بیوتیک تجویز می گردد و این نکته نیز قابل بیان است که به صورت معمول برای عمل های پستان آنتی‌بیوتیک تجویز نمی گردد.
• درد محل عمل، شانه و کتف نیز جزء عوارض این عمل است که گاه گزارش می شود.
• به جا ماندن بافت کلوئیدی در محل عمل یا اسکار زخم نیز جز عوارضی است که در هر گونه عمل جراحی ممکن است دیده شود و ارتباط مستقیم با ساختار التیام زخم بدن، پوست خود فرد و البته تکنیک جراحی داردکه با تحقیق قبل از عمل و انتخاب بهترین جراح پستان در تهران احتمال آن به حداقل می رسد.
• درد و خشکی شانه، شروع نرمشهای پس از عمل می تواند به کاهش آن بسیار کمک کند.
• بی حسی بازو: در قسمت داخلی بازو و حتی بخشی از قسمت جراحی مذکور ممکن است دچار بی حسی گردد که به دلیل آسیبی است که به اعصاب حسی آن ناحیه وارد می‌شود و ممکن است تا مدتی ادامه داشته باشد.
• از عوارضی که به بیماران توصیه می گردد پس از عمل خیلی مراقب آن باشند و احتمال وقوع آن را کاهش دهند لنف ادم یا ورم دست پس از عمل ماستکتومی است لنف ادم در دست سمتی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اتفاق می افتد.

• تعداد غدد لنفاوی برداشته شده در میزان احتمال بروز لنف ادم بسیار تاثیر دارد به همین دلیل به بیماران توصیه می گردد در مراحل اولیه لمس توده مراجعه کنند و برای درمان بیماری اقدام نمایند.
• تکنیک جراحی نیز ارتباط مستقیم دارد هر چقدر در حین جراحی احترام به بافت بیشتر حفظ شود و با آرامش بیشتری عمل جراحی انجام ‌گیرد احتمال لنف ادم کاهش می یابد.
• عدم ایجاد عفونت پس از عمل احتمال وقوع لنف ادم را کاهش می دهد.

• عدم خوابیدن بر روی دست سمت عمل شده
• عدم فشار و ایجاد هرگونه آسیب مانند برش در دست سمت عمل شده
• مراقبت از ناخن ها و عدم آسیب به ناخن ها در هنگام تمیز کردن آنها
• بلند نکردن بار و وزنه های اضافه با دست سمت عمل شده
• پیگیری سریع عفونت در هر نقطه دست سمت عمل شده

نکته مهم این است که باید جلوی وقوع لنف ادم را بگیریم زیرا ممکن است پس از وقوع امکان بازگشت آن وجود نداشته باشد و ورم دست برای بیمار به یک مزاحمت ماندگار تبدیل شود فراموش نکنید پیشگیری بهتر از درمان است

این عوارض مجموع عوارضی است که ممکن است در فردی که تحت عمل جراحی ماستکتومی قرار گرفته است اتفاق بیفتد البته نباید فراموش کنیم که تمامی این عوارض نادر هستند و با مراقبت بیمار به حداقل می رسند.

پس از تشخیص قطعی مبنی بر سرطانی بودن توده های پستانی ، بیمار باید با بهترین جراح سرطان پستان در خصوص عمل جراحی، مرور سوابق پزشکی و آمادگی برای عمل صحبت کند. صبحت با جراح در خصوص ابعاد، روش ها و ریسک های جراحی می تواند تا حد زیادی بیمار را برای نتایج مورد انتظار از عمل ماستکتومی آماده کند.

یکی از مواردی که در جلسه با جراح مطرح می شود ، امکان بازسازی سینه ها از طریق گذاشتن پروتز یا سایر روش ها در حین عمل لامپکتومی یا پس از آن است. بازسازی پستان یک عمل پیچیده است که توسط جراح زیبایی پستان انجام می شود. اگر شما قصد انجام بازسازی سینه در حین عمل ماستکتومی دارید ، بهتر است پیش از جراحی با بهترین متخصص جراحی زیبایی پستان مشورت کنید.

قبل از عمل ماستکتومی محدودیت ها و دستورالعمل هایی وجود دارد که باید آن ها را رعایت کنید. این دستورالعمل ها عبارتند از:

• در ابتدا باید متذکر شویم که همه بیماران باید سابقه ای از تمام داروهایی که مصرف می کنند را همراه خود داشته باشند و با جراح پستان در میان بگذارند خصوصاً داروهایی که ریسک خونریزی را افزایش می دهند مانند وارفارین ایبوبروفن و تمام داروهای ضد التهاب این داروها تمایل به خونریزی را در فرد افزایش می دهند، در در آمادگی قبل از عمل ترجیح بر این است که این داروها حداقل یک هفته قبل از جراحی قطع گردد مگر اینکه بیمار در شرایطی باشد که نتوان آن دارو را قطع کرد و مشکلات زمینه ایی داشته باشد که باید حتماً آن دارو مصرف گردد،در این موارد تلاش می‌شود از روش‌های جایگزین برای کنترل خونریزی استفاده شود.
• از سابقه مصرف داروها می‌توان حتی مصرف مکمل ها را نیز در نظر گرفت، بسیاری از مکمل ها از جمله ویتامین E باعث افزایش خطر خونریزی و هماتوم پس از عمل  می گردد.
• برخی غذاها نیز قبل از عمل جراحی و یک هفته قبل از تاریخ عمل جراحی توصیه می گردد مصرف نگردند مانند غذاهای پر ادویه، فلفل و ادویه جات تند که احتمال خونریزی را افزایش میدهند.
• از جمله خطاهایی که در این زمینه توسط بیماران اتفاق می‌افتد نادیده گرفتن برخی داروها مانند داروی کم کاری تیروئید یا لووتیروکسین است و بیمار کنترل شدن بیماری را به معنی عدم ابتلا به آن بیماری می‌داند در مواردی مانند کم کاری تیروئید، فشار خون و دیابت، کنترل بیماری به وسیله دارو درمان شدن آن بیماری محسوب نمی گردد و حتماً باید قبل از عمل جراحی با جراح پستان آن را در میان بگذارید.
• داروهای اختلالات عصبی داروهای مشکلات معده و دستگاه گوارش باید ذکر شوند.
• از مشکلاتی که در اکثر موارد موجب کنسل شدن عمل جراحی یا به تعویق افتادن عمل می‌گردد ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و سایر بیماری‌های تنفسی است سرماخوردگی جز بیماری هایی است که در صورت ابتلای بیمار به آن باید عمل جراحی برای کاهش خطر ناشی از عفونت های ریوی به تعویق بیافتد.
• عمل ماستکتومی زیر بیهوشی عمومی و کامل انجام می‌گیرد به همین دلیل بیمار باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل جراحی ناشتا باشد و هیچگونه آب و یا غذایی مصرف نکرده باشد.

ماستکتومی در واقع یک واژه کلی برای کلیه عمل های جراحی است که در آن بافت یک یا هر دو پستان تخلیه می گردد. علاوه بر این، ممکن است جراح گره های لنفاوی مجاور  زیر بغل را به منظور تشخیص اینکه آیا سرطان گسترش پیدا کرده است یا نه خارج کند.  در صورت وجود سلول های سرطانی در گره های لنفاوی مجاور پستان گزینه هایی مانند حذف کامل گره های لنفاوی و یا رادیوتراپی وجود دارد.

پیش از جراحی ماستکتومی، پزشک شما یا کادر بیمارستان زمان دقیق مراجعه به بیمارستان را به شما اعلام می کنند. ماستکتومی در صورتی که همراه با بازسازی پستان نباشد معمولاً حدود یک الی سه ساعت طول می کشد و اکثر افراد در 24 ساعت اولیه پس از جراحی از بیمارستان مرخص می شوند. اگر در ماستکتومی بافت هر دو پستان تخلیه شود مدت زمان لازم برای استراحت در بیمارستان بیشتر می شود. در صورت انجام بیوپسی گره های لنفاوی نگهبان ، پیش از جراحی یک ماده رادیواکتیو و یک ماده حاجب رنگی به ناحیه اطراف تومور تزریق می شود که به پزشک اجازه می دهد گره های لنفاوی را به خوبی مشاهده کند و در طول جراحی آن ها را حذف کند.

ماستکتومی معمولاً در شرایط بیهوشی کامل انجام می شود. جراح ابتدا یک شکاف گرد دور سینه ها ایجاد می کند. سپس بافت سینه حذف می شود و بسته به نوع جراحی ، بقیه قسمت های پستان حذف می شوند. فارغ از نوع ماستکتومی ، کل بافت پستان و برخی از گره های لنفاوی در طول جراحی برداشته می شوند و برای انجام آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شوند.

پس از اتمام فرایند جراحی، شکاف ایجاد شده روی پستان با بخیه بسته می شود. این بخیه ها یا به صورت جذبی هستند یا در روزهای پس از عمل باید توسط پزشک کشیده شوند. علاوه بر این، برای تخلیه مایعات اضافی جمع شده در بافت پستان از لوله درن مخصوص استفاده می شود که به یک کیسه کوچک درن متصل است.

بعد از جراحی ماستکتومی می توان موارد زیر را انتظار داشت:

• بیمار به اتاق ریکاوری برده می شود تا ضربان قلب و علائم حیاتی او تحت کنترل قرار گیرد.
• ناحیه جراحی با بانداژ مخصوص پانسمان می شود.
• ممکن است بیمار مقداری احساس درد داشته باشد و در زیر بغل حس نبض داشته باشد.
• پس از جراحی، تیم پزشکی توصیه های لازم و اقدامات مراقبتی پس از جراحی را به طور کامل به بیمار و همراهش توضیح می دهد.
• برای تسکین درد و کاهش التهاب در روزهای اول پس از عمل از مسکن های رایج و آنتی بیوتیک استفاده می شود.

همانطور که گفته شد نمونه ای از بافت تخلیه شده پستان به همراه گره های لنفاوی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می شود. نتایج این آزمایش در طول یک الی دو هفته پس از عمل آماده می شود. در مراجعه بعدی به پزشک ، جراح شما توضیحات کامل در خصوص این آزمایش را به بیمار ارائه می کند.

در صورت نیاز به درمان تکمیلی، جراح ممکن است بیمار را به موارد زیر ارجاع دهد:

• متخصص پرتودرمانی : در صورت درگیری گره های لنفاوی زیاد با سلول های سرطانی، بزرگ بودن بیش از حد تومور و یا عدم حذف کامل تومور ، بیمار برای انجام پرتودرمانی به متخصص پرتودرمانی ارجاع داده می شود.
• آنکولوژیست : در برخی از بیماران پس از جراحی نیاز به انجام درمان های تکمیلی مانند هورمون درمانی و مصرف داروهای شیمی درمانی وجود دارد. در این صورت بیمار به پزشک متخصص آنکولوژی ارجاع داده می شود.
• جراح زیبایی پستان: در صورت نیاز و تمایل بیمار به انجام عمل بازسازی پستان، بیمار به یک متخصص جراحی زیبایی پستان ارجاع داده می شود.

ماستکتومی یکی از روش های رایج و گاهاً خط اول مقابله با توده های سرطانی پستان است. این عمل نه تنها یک گزینه درمان ، بلکه در برخی موارد یک راهکار مؤثر در پیشگیری از سرطان در افراد با ریسک بالاست. در صورت مشاهده هرگونه تغییرات و ناهنجاری در پستان ها سریعاً با پزشک خود مشورت کنید زیرا میزان موفقیت درمان سرطان پستان تا حد زیادی بستگی به میزان پیشرفت تومورهای سرطانی دارد. علاوه براین، در صورتی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان پستان دارید ، آزمایشات غربالگری سرطان سینه به خصوص پس از چهل سالگی را جدی بگیرید.

دکتر فرهاد موسی زاده ، بهترین متخصص جراحی پستان در تهران با بیش از پانزده سال سابقه در درمان انواع سرطان پستان، آماده ارائه مشاوره به بیماران عزیز هستند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص روش های جراحی سرطان، می توانید به صفحه اینستاگرام دکتر موسی زاده با آدرس @drmoussazadeh مراجعه فرمایید.

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/mastectomy/about/pac-20394670