ماموگرافی یکی از روش های رایج تصویربرداری است که در تشخیص انواع عارضه ها و بیماری های پستان و همچنین تشخیص انواع سرطان سینه کاربرد دارد. این آزمایش با استفاده از تابش پرتوهای ضعیف شده اشعه ایکس، نقاط دچار ناهنجاری در بافت پستان را شناسایی می کند. در مورد همه راه های تشخیصی سرطان می توانید مقاله تشخیص سرطان پستان را مطالعه نمایید
با استفاده از یک دستگاه دیجیتال اشعه ایکس که به طور تخصصی برای تصویربرداری از بافت پستان ساخته شده است، یک متخصص رادیولوژی تصاویری از حداقل دو زاویه مختلف از هر یک از پستان ها ثبت می کند. این مجموعه تصاویر ماموگرام گفته می شوند. در این تصاویر بافت پستان به صورت سفید کم رنگ مشاهده می شوند و بافت های چربی و توده های متراکم به شکل سفید پررنگ و شفاف تر دیده می شوند.
در واقع برای درمان سرطان پستان نیاز است که دقیقا نوع سرطان و توده مشخص شده که ماموگرافی در این بخش کمک بسیار زیادی به تشخیص درست میکند.
در ادامه درباره ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان خواهید خواند:
چرا انجام ماموگرافی لازم است؟
ماموگرافی به عنوان بخشی از فرایند سیستمی معاینات فیزیکی به منظور تشخیص تغییرات غیر معمول در بافت پستان ها انجام می شود. این آزمایش، بهترین تکنیک تحت نظر گرفتن بیماران دارای ریسک بالای ابتلا به سرطان سینه است و می تواند احتمال ابتلا به سرطان های سینه با استیج بالا و نتیجتاً مرگ را کاهش دهد.
در مورد استیج سرطان پستان می‌توانید مطلب دیگر ما را مطالعه نمایید.
ماموگرافی می تواند به پزشک شما در تشخیص اینکه یک توده، رشد سلولی یا تغییر در بافت پستان نیاز به ارزیابی بیشتر دارد یا خیر کمک بسیاری کند. علاوه بر این، ماموگرافی توده های پستانی که در معاینات فیزیکی قابل لمس نیستند را به راحتی تشخیص می دهد.
ماموگرافی بهترین روش مقابله با سرطان سینه است زیرا معمولاً می تواند سرطان را در مراحل اولیه تشخیص دهد. پیش از آنکه این سرطان به مراحل پیشرفته برسد و برای بیمار خطر آفرین باشد. تحقیقات اخیر نشان می دهد ماموگرافی به طور قابل ملاحظه ای می تواند شانس نجات افراد و درمان سرطان سینه را افزایش دهد. سرطان سینه استیج صفر با استفاده از ماموگرافی تشخیص داده شده و شانس درمان بسیار بالایی دارد.
آمادگی برای ماموگرافی به منظور تشخیص سرطان پستان چگونه است؟
آزمایش ماموگرافی در مراکز درمانی معتبر و کلینیک های تصویربرداری خصوصی دارای مجوزات لازم انجام می شود. این آزمایش توسط متخصص رادیولوژی که در امر انجام تصویربرداری با دستگاه ماموگرام را دارد انجام و نتایج آن تفسیر می شود.
در این آزمایش بیمار در مقابل دستگاه ماموگرام می ایستد. سپس، متخصص رادیولوژی سینه های بیمار را بین دو صفحه رادیولوژی مخصوص قرار می هد. این صفحات به آرامی به یکدیگر نزدیک شده و بافت پستان را به آرامی فشرده می کنند. این فرایند برای ثبت تصاویر هر چه دقیق تر از بافت پستان و همچنین کمترین میزان تابش پرتوهای مضر ضروری است.
در حین تصویر برداری ماموگرافی ممکن است فرد اندکی احساس ناراحتی و درد کند اما این درد چند ثانیه پس از ثبت تصاویر از بین می رود. در صورتی که در حین تصویربرداری فشار بیش از حد آزار دهنده ای روی سینه های خود احساس کردید ، این مسئله را با تکنسین رادیولوژی در میان بگذارید. به منظور کاهش ناراحتی حین تصویربرداری ماموگرافی، شما می توانید وقت تصویربرداری خود را بین هفت الی ده روز پس از شروع پریود خود تنظیم کنید تا سینه ها در اوج حساسیت خود قرار نداشته باشند.
تصویربرداری از بافت سینه معمولاً از زوایای مختلف انجام می شود تا رادیولوژیست بتواند کلیه نواحی بافت پستان را در تصاویر مشاهده کند. در یک آزمایش معمولی ماموگرافی، معمولاً از هر سینه دو عکس به صورت افقی و عمودی ثبت می شود. برخی از مراکز رادیولوژی دارای تجهیزات تصویربرداری ماموگرافی سه بعدی می باشند. در این تکنیک، از بافت پستان از زوایای مختلف تصویربرداری می شود تا با ترکیب این تصاویر ، یک خروجی سه بعدی از بافت سینه حاصل شود.
بسته به نتایج ماموگرافی، ممکن است رادیولوژیست از شما بخواهد اجازه دهید تصاویر بیشتری از بافت سینه های شما ثبت شود و یا ممکن است سونوگرافی پستان را برای تشخیص دقیق تر تجویز کند.
برای بانوانی که از پروتز سینه استفاده می‌کنند بسیار مهم است که این موضوع را قبل از انجام ماموگراقی به سمع و نظر رادیولوژیست برساند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد خواندن مطلب ماموگرافی با پروتز سینه را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
پس از آزمایش ماموگرافی چه رخ می دهد؟
پس از انجام آزمایش ماموگرافی به منظور تشخیص سرطان پستان، شما شاهد اندکی تغییرات در رنگ پوست و مقداری درد ناشی از فشار روی بافت پستان خواهید بود که این تغییرات موقتی است. به منظور کاهش درد و ناراحتی ناشی از ماموگرافی می توانید از مسکن هایی مانند آسپرین یا ایبوپروفن استفاده کنید. عموماً شما می توانید بلافاصله پس از انجام تصویربرداری به فعالیت های روزمره خود باز گردید.
بنابر اعلام جامعه سرطان آمریکا، از هر هزار مورد حدود یک الی دو مورد نتیجه ماموگرافی آن ها نشان دهنده سرطان پستان است. از این تعداد ، حدود 10 درصد از بیماران نیازمند انجام آزمایشات تکمیلی هستند. و تنها 8 الی 10 درصد از این نفرات به انجام آزمایش نمونه برداری یا بیوپسی پستان نیاز دارند. بیش از 80 درصد از مواردی که بیوپسی پستان روی آن ها انجام می شود به سرطان سینه مبتلا نیستند. دانستن این اعداد و ارقام، به شما ثابت می کند که در صورت نیاز به انجام ماموگرافی چندان جای نگرانی نیست.
ناحیه مشکوک به سرطان در تصاویر ماموگرافی به چه صورت است؟
- یک توده یا لامپ با مرزهای مشخص معمولاً سرطانی نیست. به وسیله سونوگرافی می توان درون توده را مشاهده کرد. معمولاً این توده های کیست های پستان هستند که پر از مایع هستند. کیست های پستانی معمولاً سرطانی نیستند اما بازهم ممکن است پزشک شما انجام آزمایشات بیشتر مانند بیوپسی را توصیه کند.
- توده ای که مرزهای غیر منظمی دارد و ظاهری شبیه به ستاره دارد بیشتر جای نگرانی دارد. در این مواقع معمولاً پزشک شما انجام بیوپسی پستان را تجویز می کند.
- انباشت کلسیم (کسیفیکیشن) در بافت پستان می تواند به صورت نقطه های کوچک یا بزرگ روشن در بافت پستان مشاهده شود. کلیسفیکیشن به تنهایی نشان دهنده وجود سرطان نیست. در صورتی که نقاط انباشت کلسیم بسیار کوچک باشد، ممکن است شما به انجام آزمایشات دیگر و بیوپسی نیاز داشته باشید.
معمولا توده‌ها و کیست‌های مختلفی در پستان تشکیل میشود که به صورت کلی به 2 نوع تودههای خوش خیم پستان و تودههای بدخیم پستان تقسیم میشود.
همچنین در سرطان التهابی پستان معمولا در کنار ماموگرافی از بیوپسی با نمونه برداری از پستان نیز استفاده میشود.
ماموگرافی تشخیصی چیست؟
در ماموگرافی نظارتی ، تصویربرداری به صورت عمودی (از بالا به پایین) و افقی (از پهلو) گرفته می شود. با این حال، ماموگرافی تشخیصی، معمولاً بر ناحیه ی دارای توده های مشکوک متمرکز است.
معمولاً ماموگرافی تشخیصی زمانی انجام می شود که در تصاویر ماموگرافی نظارتی (Screening) ، نتایج مشکوکی مشاهده شود. در این حالت ، پزشک شما توصیه می کند تصاویر ماموگرافی از ناحیه مشکوک با بزرگنمایی بیشتر انجام ثبت شوند.
ماموگرافی به منظور تشخیص سرطان سینه چقدر دقیق است؟
تکنیک تصویربرداری ماموگرافی به پزشکان کمک می کند بین 75 الی 85 درصد از کل موارد مبتلا به سرطان سینه را تشخیص دهند. دقت ماموگرافی در زنان با سن بالاتر بیشتر است زیرا با افزایش سن تراکم بافت پستان کمتر می شود و این امر مشاهده بافت پستان از طریق ماموگرافی را راحت تر می کند.
با پیشرفت متدهای تصویربرداری ، دقت تصویربرداری ماموگرافی در تشخیص سرطان پستان رو به افزایش است. یک پژوهش نشان می دهد ماموگرافی سه بعدی همراه با ماموگرافی دیجیتال ، نرخ تشخیص موارد مشکوک به سرطان را تا حد قابل قبولی افزایش داده اند.
هر چند وقت یکبار نیاز به انجام ماموگرافی است؟
با افزایش سن ، ریسک ابتلا به سرطان سینه نیز افزایش می یابد ولی هنوز توافقی بین متخصصین در خصوص زمان انجام اولین ماموگرافی سینه وجود ندارد. جامعه سرطان آمریکا توصیه می کند زنانی که در محدوده سنی 40 الی 44 سال قرار دارند، در صورت بالا بودن ریسک ابتلا و وجود سوابق خانوادگی باید به طور سالیانه ماموگرافی انجام دهند. زنان بین 45 تا 54 ساله باید سالانه یک بار حتماً ماموگرافی را انجام دهند. و زنان بالای 55 ساله باید هر یک الی دو سال یک بار این تصویربرداری را انجام دهند.
اینکه شما اولیه آزمایش ماموگرافی پستان خود را چه زمانی باید انجام دهید تا حد زیادی بستگی به سبک زندگی و میزان ریسک ابتلای شما به سرطان سینه دارد. در نتیجه ، مشورت با پزشک متخصص در انتخاب برنامه زمان بندی مناسب برای انجام آزمایشات دوره ای به شما کمک بسیاری می کند.
بسیاری از متخصصین توصیه می کنند که شما مادامی که از نظر سلامتی در وضعیت مناسبی قرار دارید و پیش بینی می کنید که در ده سال آینده زندگی خواهید کرد ، نیاز است که به طور منظم و دوره ای آزمایشات غربالگری سرطان سینه و تصویربرداری دوره ای ماموگرافی را انجام دهید.
ماموگرافی یکی از بخش های کلیدی سوابق پزشکی بیمار در تشخیص سرطان سینه است. در صورتی که برای انجام ماموگرافی به مراکز سونوگرافی و رادیولوژی مراجعه کردید ، حتماً نسخه ای از فیلم ماموگرافی خود را نزد خود نگه دارید.
در جواب به سوال اینکه آیا اشعه ماموگرافی خطرناک است، باید به این موضوع توجه داشته باشید که این اشعه قدرت کمی دارد و خطری را برای شما ایجاد نمی‌کند.
تراکم بافت سینه در سرطان سینه
بافت داخلی سینه بانوان از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: بافت فیبری که به بافت همبند نیز شناخته می شود، بافت غده ای که شامل غدد شیردهی است و بافت چربی. افرادی که دارای سینه هایی با بافت متراکم هستند، در اصل حجم بافت های چربی، فیبری و غده ای در آن ها کمتر است. گاهی ممکن است به جای لفظ “سینه متراکم” از اصطلاح “بافت فیبروگلندولار” نیز استفاده کنند.
داشتن سینه متراکم به معنای غیر طبیعی بودن بافت سینه نبوده و به خودی خود مشکلی ایجاد نمی کند. سینه متراکم را در ظاهر نمی توان تشخیص داد و سفتی سینه هم لزوما به معنای تراکم بافت پستان نیست. متراکم بودن بافت سینه تنها از طریق انجام ماموگرافی قابلیت تشخیص قطعی خواهد داشت.
بافت متراکم سینه در تصاویر مربوط به ماموگرافی به رنگ سفید نشان داده می شود؛ در حالی که بافت چربی در این تصاویر تیره رنگ است. بر اساس نتایج غربالگری های مختلف، مشخص شده که حدود 50 درصد از زنان دارای تراکم بافت سینه هستند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت تراکم بافت سینه بپردازیم. همچنین، خواهیم دید که سینه متراکم چقدر در معرض سرطان پستان قرار می گیرد.
چرا توجه به بافت سینه متراکم مهم است؟
علی رغم این مساله که سینه متراکم نقص محسوب نمی شود، اما آگاهی از آن برای خود فرد لازم است. در واقع، از آن جا که بافت سینه متراکم تنها از طریق ماموگرافی به طور کامل قابل بررسی است، در نتیجه ممکن است تومورهای بدخیم در مراحل ابتدایی و با معاینات فیزیکی تشخیص داده نشوند. این مساله باعث می شود که در صورت بروز سرطان سینه، بیماری در مراحل پیشرفته تر تشخیص داده شده و درمان را سخت تر یا امکان ناپذیر سازد.
نکته دیگری که در مورد بافت سینه متراکم وجود دارد این است که این نوع سینه ها بیشتر در معرض سرطان پستان قرار می گیرند. به طور کلی تراکم بیشتر، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. البته اگر شما هم سینه متراکم دارید نگران نباشید؛ همیشه هم تراکم نشان دهنده بروز سرطان نیست. بلکه تراکم بافت پستان باید با علائم دیگری نظیر موارد زیر همراه شود:
- سابقه سرطان سینه در خانواده
- سن فرد
- داشتن سابقه بیوپسی پستان به دلیل داشتن سلول های غیر معمول
- سابقه هر نوع تغییری که می تواند به سرطان پستان مرتبط باشد
در هر حال، سینه متراکم به عنوان یک معضل مهم به حساب می آید. یعنی لازم است غربالگری های سینه به طور مرتب انجام گیرد. این کار باعث می شود تا در صورت بروز هر نوع تغییر مشکوک و خطرناک در اسرع وقت برای درمان اقدام گردد.
سرطان پستان در سینه متراکم چگونه قابل تشخیص است؟
تراکم بافت سینه تنها از طریق انجام ماموگرافی قابل تشخیص است. اما بررسی تصاویر ماموگرافی نیز برای سینه متراکم دشوارتر از سینه های غیر متراکم خواهد بود. در حالت معمول، در صورت بروز توده سرطانی در سینه، بافت آن به صورت سفید رنگ در ماموگرافی به چشم می خورد. با توجه به اینکه ساختار بافت متراکم سینه هم در این تصاویر سفید رنگ است، بنابراین، احتمال خطای دید وجود دارد.
در واقع، تومورها معمولا در ناحیه نسبتا کوچکی متمرکز هستند. حال اگر در تصاویر ماموگرافی سینه متراکم با رنگ سفید، تصویر سفید رنگ تومور هم وجود داشته باشد، ممکن است به خوبی تشخیص داده نشود. این می تواند ناشی از خطای دید باشد و یا به پنهان شدن تومور پشت تراکم بافت پستان مربوط شود.
در هر صورت، برای یک رادیولوژیست هم تشخیص بافت طبیعی از غیر طبیعی در چنین شرایطی قدری دشوار خواهد بود. اگر بافت پستان از نوع غیر متراکم باشد، عمده بافت سینه از چربی بوده و در تصاویر به رنگ تیره نشان داده می شود. طبیعی است که تشخیص لکه سفید رنگ ناشی از تومور بر روی یک پس زمینه تیره ساده تر باشد.
آیا برای تشخیص سرطان پستان در سینه متراکم، انجام ماموگرافی کافی است؟
در جواب باید گفت خیر. گاهی تراکم بافت سینه به اندازه ای است که حتی در تصاویر ماموگرافی نیز تومور به خوبی تشخیص داده نمی شود. معمولا در این گونه شرایط باید به علائم و فاکتورهای دیگر نیز توجه کرد.
به طور کلی، هر چه شدت تراکم بافت پستان بیشتر باشد، احتمال ابتلای شخص به سرطان نیز بیشتر خواهد بود. نکته مهم این است که تراکم بافت غده ای احتمال سرطان را بیشتر از بقیه بافت ها بالا می برد. یعنی هر چه بافت غده ای بیشتر باشد، پتانسیل ابتلا به سرطان پستان بیشتر خواهد بود.
حتی اگر بافت فیبری نیز متراکم باشد، حجم فاکتورهای رشد مفید برای بافت توموری افزایش یافته و حجم این بافت نسبت به بافت چربی و فیبری رشد بیشتری خواهد داشت. با افزایش تکثیر سلول های بافت توده ای نیز شانس تغییرات و جهش های مضر در DNA بیشتر شده و عملا احتمال بروز سرطان افزایش خواهد یافت.
غربالگری سینه متراکم چگونه باید انجام گیرد؟
به منظور پیشگیری از تشخیص دیر هنگام سرطان سینه بهتر است غربالگری سینه متراکم را با وسواس بیشتری انجام داد. افرادی که بافت متراکم سینه دارند، لازم است علاوه بر ماموگرافی غربالگری، روش تشخیصی دیگری مانند سونوگرافی یا ام آر آی را به برنامه غربالگری دوره ای خود اضافه کنند. در این صورت، حتی اگر تصاویر ماموگرافی نتوانند به خوبی وجود تومور را تشخیص دهند، روش های دیگر این امکان را فراهم خواهند ساخت.
یکی دیگر از امکاناتی که در سال های اخیر برای بررسی بهتر بافت سینه متراکم فراهم شده است، انجام ماموگرافی سه بعدی است. ماموگرافی سه بعدی بسیار بهتر و واضح تر از ماموگرافی دو بعدی می تواند بافت سینه را تصویربرداری کند. تفاوت اصلی ماموگرافی سه بعدی با دو بعدی در بررسی بافت سینه به صورت لایه لایه است (همانند سی تی اسکن) که امکان دیدن هر گونه ضایعه اضافی را فراهم می سازد.
در کنار این موارد میتوان به خودآزمایی پستان در منزل نیز اشاره کرد.
آیا با وجود ماموگرافی ، باز هم نیاز به انجام معاینه فیزیکی پستان ها وجود دارد؟
همه سرطان های سینه از طریق ماموگرافی تشخیص داده نمی شوند به خصوص در خانم های جوان که بافت پستان های آن ها متراکم است. در نتیجه توصیه ما این است که معاینه منظم سینه های خود را طبق دستورالعمل های موجود فراموش نکنید و در سنین بین 20 الی 40 سالگی حداقل هر سه سال یک بار برای انجام معاینات کامل به پزشک خود مراجعه کنید.
آیا ماموگرافی به منظور تشخیص سرطان سینه بیخطر است؟
ماموگرافی بافت پستان ها را با مقادیر اندکی از پرتوهای رادیواکتیو مواجه می سازد. ولی معمولاً فایده های این تکنیک تصویربرداری بیشتر از مضرات آن است. با این حال توصیه می شود اگر باردار هستید ، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا در خصوص گزینه های جایگزین تصمیم گیری شود. اگر ریسک آسیب به جنین و مادر بسیار کم است ، انجام ماموگرافی های مکرر و دوره ای در افراد بارداری که در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان پستان نیستند توصیه نمی شود.
مراجعه به دکتر فرهاد موسی زاده بهترین جراح پستان در تهران
مراجعه به یک پزشک متخصص جراحی پستان مجرب برای انجام غربالگری های دوره ای، می تواند ریسک تشخیص دیر هنگام سرطان پستان را پایین تر بیاورد. دکتر فرهاد موسی زاده یکی از بهترین جراحان پستان در تهران به شمار می روند. تجربه های فراوان در زمینه تشخیص سرطان و جراحی های سینه باعث شده تا ایشان به یکی از معتبرترین جراحان متخصص در حال حاضر تهران تبدیل شوند.
برای اطلاع از نحوه دریافت نوبت و یا جهت مراجعه حضوری به مطب دکتر موسی زاده می توانید به قسمت نوبت دهی یا تماس با دکتر در همین وبسایت مراجعه نمایید.
جمع بندی
سرطان سینه یکی از شایع ترین علل مرگ در بین زنان است. متأسفانه بسیاری از افراد جامعه نسبت فواید انجام معاینات فیزیکی و تصویربرداری دوره ای ماموگرافی به منظور تشخیص زودهنگام سرطان پستان آگاه نیستند. توصیه ما این است که در صورتی که در خانواده خود سابقه ابتلا به سرطان سینه دارید و یا توسط پزشک خود در گروه پر خطر از نظر ریسک ابتلا به این سرطان قرار گرفته اید ، انجام تصویربرداری های دوره ای ماموگرافی را جدی بگیرید و حداقل سالی یک بار به منظور انجام معاینات به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
در مطلب دیگری در مورد تفسیر ماموگرافی پرداختیم که خواندن آن مطلب را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.
برای آگاهی بیشتر در خصوص سرطان پستان ، روش های تشخیص و درمان آن می توانید به سایر مقالات وبلاگ مراجعه کرده یا صفحه اینستاگرام دکتر موسی زاده ، متخصص جراحی پستان (با آدرس @Drmoussazadeh) را دنبال کنید.
برای مشاوره با دکتر فرهاد موسی زاده کافیست از طریق صفحه نوبت دهی ما اقدام نمایید. دکتر فرهاد موسی زاده فوق تخصص سرطان سینه در تهران است و شما می‌توانید از مشاوره حضوری با ایشان بهره مند شوید.
