سرطان پستان (سرطان سینه) یک بیماری است که باعث میشود سلولهای بدخیم در بافت پستان تکثیر شوند. در واقع سرطان سینه زمانی ایجاد میگردد که سلولهای بافت سینه رشد کرده و به صورت کنترل نشدهای تکثیر شوند. تقسیم سلولی خارج از کنترل باعث ایجاد بافتها یا تودههای جدید تحت عنوان تومور خواهد شد.
نشانه سرطان پستان در بانوان (و به شکل محدودتر در آقایان) شامل احساس توده جدید در سینه است. البته از نشانههای سرطان سینه میتوان به ترشحات خونی از نوک سینه، برگشتن نوک پستان به سمت داخل و بزرگی بیش از حد سینه نیز اشاره نمود.
تودههایی که در بافت پستان ایجاد میگردند، میتوانند خوش خیم یا بدخیم باشند. تشخیص دقیق نوع تودههای جدید به عهده پزشک متخصص است. به گفته دکتر فرهاد موسی زاده، سونوگرافی، ماموگرافی و بیوپسی پستان از مهمترین روشهایی هستند که برای تشخیص دقیق سرطان سینه به کار میروند. با این حال، ممکن است فرد به انجام برخی آزمایشها نظیر تست ژنومیک پیشرفته یا ماماپرینت و بلوپرینت نیاز داشته باشند.
سرطان پستان (breast cancer) چیست؟
اصولاً زمانی که تعدادی از سلول های پستان به صورت غیرطبیعی و سریعتر از سلولهای طبیعی رشد کنند به این مجموعه سلولهای سرطانی گفته می شود که به صورت یک توده سرطانی ساحل می شوند این سلول ها ممکن است از طریق عروق لنفاوی زیر بغل مهاجرت کنند و بزرگی خودت زیر بغلی مشاهده شود و یا از طریق جریان خون به دیگر قسمتهای بدن مهاجرت کنند که به این امر متاستاز گفته میشود.
سرطان پستان یا برست کنسر گونه خاصی از سرطان است که عمدتا در بانوان رخ میدهد. سرطان سینه عبارت است از رشد بیرویه سلولها در بافت پستان که منجر به بروز تودههای بدخیم میگردد. این نوع سرطان ممکن است در آقایان نیز به وجود آید. با این حال، آمار بروز سرطان سینه در بانوان صد برابر بیشتر از آقایان است. به این ترتیب، جنسیت را میتوان یک فاکتور خطر در ابتلا به سرطان پستان دانست.
علت اصلی ایجاد تومور در بافت پستان، وجود جهشهای ژنتیکی در سلولهای پستان است. این جهشها عملکرد سلول را تحت تاثیر قرار میدهند. در نتیجه، سلول به صورت کنترل نشده شروع به رشد و تکثیر خواهد کرد. تجمع سلولهای جهش یافته یک تومور را تشکیل میدهند. این تومورها میتوانند تهاجمی یا غیرتهاجمی باشند. تومورهای تهاجمی خطرناکتر از تومورهای غیرتهاجمی خواهند بود.
سرطان سینه نیز مانند سایر سرطانها میتواند به بافتهای مجاور حمله کند. در واقع، سلولهای تومورهای تهاجمی پستان، پس از جدا شدن از تومور از طریق گردش خون میتوانند به قسمتهای دیگر بدن منتقل شوند. این سلولها در مکانهای جدید شروع به رشد کرده و تودههای جدیدی را شکل میدهند. در این موارد، سرطان پستان از نوع سرطان پستان متاستاتیک خواهد بود.
خودآزمایی پستان در منزل میتواند به شما برای فهمیدن تغییرات بدنی خود بیشتر کمک کند.
علت بروز سرطان سینه چیست؟
سرطان پستان غالبا با ایجاد یک تومور کوچک آغاز خواهد شد، یک تومور کوچک و محدود که به آن Lump گفته می شود. همین طور سرطان پستان می تواند به شکل رسوبات کلسیم منشا یافته و پس از آن از مسیر کانال هایی که داخل پستان جای دارند، به گره های لنفاوی وارد شده یا به شکلی دیگر از طریق جریان خون به یک یا بیشتر اعضای بدن گسترش یافته و پیش روی خواهد کرد. ممکن است که شما فقط توده در سینه سمت چپ یا سمت راست یا هر دو را داشته باشید.
بسته به انواع سرطان پستان تومور می تواند رشد کرده و در همان محدوده در بافت پستان گسترش یابد. در این صورت، دیواره پستان، غدد یا پوسته آن، می توانند بسته به شرایط آلوده شده و تحت تاثیر قرار بگیرند. لازم به ذکر است که انواع گوناگون سرطان پستان دارای سرعت رشد و پیشروی و گسترش مختلفی هستند. به طور مثال برخی از انواع سرطان پستان دارای سرعت پیشروی بسیار ضعیف بوده و سرایت آن ها به سایر اعضای بدن و حتی پخش شدن در خود بافت پستان، زمان بر خواهد بود.
اما در برخی از انواع سرطان پستان، پیشروی بسیار سریع صورت گرفته و حتی متاستاز (سرایت به سایر اندام ها)، ظرف مدت کوتاهی، اتفاق خواهد افتاد. این یکی از عوامل منفی در سرطان های پستان است که باعث می شود مدت درمان به شدت محدود شده و فرصت کافی برای شیمی درمانی و اثربخشی آن یا به هر شکل کند کردن روند بیماری وجود نداشته باشد.
سرطان پستان در توده و بافت پستان ظهور کرده و می تواند هر یک از غدد یا کانال های شیری را درگیر کند. البته در نامگذاری سرطان های پستان، فرقی بین سرطان هایی که غدد یا همان Lobular Carcinoma را درگیر کرده و یا سرطان هایی که کانال های شیری یا Ductal Carcinoma را درگیر می سازند، قائل نیستیم. به هر صورت هر نوع سرطان پستان که به شکلی در بافت پستان آغاز شده باشد، به نام سرطان پستان شناخته شده و از آن جا به هر نقطه از بدن که سرایت کند، همچنان نام سرطان پستان را با خود یدک خواهدکشید. (در صورتی که سرطان پستان به سایر نقاط بدن سرایت کند و سلول های سرطانی گسترش یابند، به آن سرطان متاستاتیک یا سرطان پیشرفته پستان گفته می شود.)
علامت ها و نشانه های سرطان پستان
مجری برنامه: آقای دکتر علائم و نشانه های سرطان پستان چه هستند و بیمار با چه علایمی باید به متخصص پستان مراجعه نماید؟
دکتر موسی زاده: به طور کلی سرطان پستان در مراحل اولیه هیچ نشانه مشخصی ندارد و نکته مهم هم این است که بیمار باید در شرایطی و در زمانی که هنوز علائم بیماری بروز نکرده است مراجعه کند و باید زمانی که هنوز بیماری در مرحله اولیه است مورد معاینه و تشخیص قرار گیرد اگر بیمار در مراحل اولیه مراجعه نکند ممکن است علایم زیر را مشاهده کند:
- یک توده یا ضخامت را به صورت نسبی در ناحیه ای از پستان لمس کند
- تغییر اندازه پستان ها
- فرورفتگی یا برجستگی پوست پستان
- تغییرات ظاهری مانند قرمزی و پوست پرتقالی شدن پستان
- فرورفتگی نوک پستان: در مورد فرورفتگی نوک پستان باید مد نظر داشته باشیم که اگر از قبل وجود داشته است جای نگرانی نیست اما اگر ناگهانی و بدون سابقه قبلی ایجاد شده است باید به آن توجه شود
- پوسته ریزی و تغییر رنگ نوک پستان
- زخم و خارش نوک پستان
علائم هشدار دهنده سرطان سینه
نشانههای زیادی وجود دارند که میتوانند ابتلا به سرطان پستان را هشدار دهند. توجه به نشانههای سرطان سینه به تشخیص زودهنگام بیماری کمک خواهد کرد. برخی از مهمترین علائم سرطان پستان عبارتند از:
- خروج مایع از نوک پستان
- احساس درد در زیر بغل یا سینه که با چرخه ماهانه تغییر نکند
- ایجاد منافذ و قرمزی بر روی پوست سینه
- به وجود آمدن جوشهای پوستی در اطراف یا روی یکی از نوک سینه ها
- ترشح حاوی خون از نوک سینه
- فرورفتگی نوک پستان به سمت داخل
- تغییر در شکل و اندازه سینه
- پوسته پوسته شدن نوک سینه یا روی پستان
هر چه زودتر درمان سرطان پستان آغاز شود، شانس درمان کامل آن بیشتر خواهد بود.
راه های تشخیص سرطان سینه چیست؟
زمانی که برای تشخیص دقیق تر به پزشک متخصص مراجعه میکنید در وهله اول علائم و سوابق پزشکی شما را بررسی میکند. برای این کار ممکن است پزشک متخصص از آزمایشات زیر کمک بگیرد:
- بیوپسی سینه
- ماموگرافی سینه
- سونوگرافی سینه
- ام آر آی (اسکن تصویربرداری مغناطیسی سینه)
- آزمایش ایمونوهیستوشیمی به منظور بررسی گرنده های هورمونی
- آزمایشات ژنتیکی به منظور بررسی جهش های ژنی که ممکن است منجر به سرطان سینه شود
عوامل تاثیر گذار در بروز سرطان سینه چیست؟
عوامل متعددی در ایجاد سرطان پستان نقش ایفا میکنند. در ادامه به برخی از مهمترین عوامل سرطان پستان اشاره خواهیم کرد.
۱- جنسیت مونث در سرطان پستان
هر چند ابتلا به سرطان پستان در مردان نیز امکانپذیر است، با این حال بانوان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. به طوری که آمارها نشان میدهند میزان خطر ابتلا به سرطان پستان در بانوان ۱۰۰ برابر بیشتر از مردان است.
۲- ژنتیک و سرطان سینه
به جرات میتوان اصلیترین عامل ابتلا به سرطان پستان را ژنتیک دانست. به طور کلی، افرادی که جهشهای ژنی BRCA1 و BRCA2 را دارند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند. شاید بتوان وجود سابقه خانوادگی سرطان سینه را یکی از نشانههای وجود جهشهای ژنتیکی برای سرطان پستان دانست.
۳- چاقی
هر چند هنوز میزان تاثیر چاقی بر ابتلا به سرطان پستان مشخص نیست، با این حال افزایش وزن بیش از حد میتواند در ابتلا به سرطان سینه موثر باشد. ممکن است بتوان علت این موضوع را به ترشح بیش از حد استروژن در افراد دارای اضافه وزن، مربوط دانست. لازم است به این نکته اشاره کنیم که چاقی مفرط میتواند در عود سرطان سینه نیز نقش موثری ایفا کند.
۴- عدم فعالیت بدنی و احتمال سرطان پستان
ورزش در سبک زندگی افراد دارای برست کنسر، جایگاه ویژهای دارد. طبق تحقیقات زیادی که در مورد سرطان پستان صورت گرفته، نتایج نشان داده است که میزان فعالیت بدنی و ورزش میتواند به بهبود سرطان کمک زیادی کند.
اگر زنان مبتلا به سرطان پستان تنها 2 ساعت در هفته ورزش کنند، میتوانند از شدت گرفتن این بیماری پیشگیری کنند. ورزش به دلیل تاثیر بر روی وزن بدن، کاهش التهاب، تنظیم هورمونها و تعادل انرژی باعث بهبود وضعیت جسمانی بیماران مبتلا به این نوع سرطان میشود.
انجمن سرطان آمریكا در همین رابطه توصیه کرده است که زنان و مردان بیمار باید هر هفته بین 150 تا 300 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند. در گذشته به بیماران مبتلا به سرطان پستان با ورم لنفاوی توصیه میشد از انجام برخی تمرینات مربوط به ناحیه بازو خودداری کنند. اما مطالعات زیادی نشان داد چنین فعالیتهایی به عملهای جراحی ناشی از سرطان، هیچ آسیبی وارد نمیکند.
۵- الکلیسم یا مصرف نوشیدنیهای الکلی
بر اساس نتایج تجربی به دست آمده، الکل یکی از فاکتورهای موثر در ابتلا به سرطان سینه است. بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان بهتر است مصرف الکل و نوشیدنیهای الکلی را حذف کنید. این مساله به طور خاص برای افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند (دارای فاکتورهای خطر دیگر هستند)، مهمتر خواهد بود.
۶- درمان جایگزینی هورمون پس از یائسگی
استفاده از روشهای هورمون تراپی پس از یائسگی، باعث افزایش استروژن در بدن میشود. اصولا ترشح بیش از حد استروژن یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان سینه است. بنابراین هورمون تراپی را میتوان عامل محرک سرطان سینه دانست.
۷- پرتوهای یونیزان
افرادی که پیش از این، پرتودرمانی قفسه سینه را پشت سر گذاشتهاند، ممکن است به سرطان پستان دچار شوند.
۸- منارک زودهنگام
هر چه تعداد چرخههای قاعدگی در دوران زندگی یک زن بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان افزایش پیدا میکند. بنابراین، منارک زود هنگام یا همان قاعدگی زودرس را میتوان یکی از عوامل ابتلا به سرطان پستان دانست.
۹- دیر بچهدار شدن یا عدم بارداری در طول زندگی
در دوران بارداری، چرخههای قاعدگی حذف میشوند. در نتیجه، میزان استروژن ترشح شده در بدن کاهش پیدا میکند. به این ترتیب، احتمال ابتلا به سرطان پستان برای افرادی که بارداری را تجربه میکنند، کمتر است. هر چه تعداد دورههای بارداری افراد در طول زندگی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان کاهش پیدا خواهد کرد.
اگرچه غالبا زنانی که به سرطان سینه مبتلا میشوند، در سنین بعد از یائسگی هستند، با این حال گاهی این بیماری در زنان جوان هم دیده میشود. به همین دلیل ممکن است در مورد بارداری بعد از سرطان پستان دچار تردید باشند.
طبق گفته دکتر فرهاد موسی زاده برخی از روشهای درمان سرطان سینه، بارداری را دشوار میکند. بنابراین اگر به چنین بیماری مبتلا شده و دوره درمان را هم پشت سر گذاشتهاید، بهتر است با پزشک خود در مورد اقدام به بارداری، صحبت کنید.
شیمی درمانی از جمله روشهای درمان سرطان پستان است که قدرت باروری زنان را کاهش میدهد. در این روش که به تخمدانها آسیب میرسد، ممکن است مدت زمان بارداری به تاخیر بیفتد. با این حال باردار شدن نمیتواند هیچ آسیبی به زنان مبتلا به سرطان پستان وارد کند.
سرطان پستان در دوران بارداری با شیوههای متعددی درمان میشود و در حاضر هیچ نگرانی جدی در این مورد وجود ندارد.
۱۰- سابقه قبلی سرطان پستان و سابقه خانوادگی سرطان پستان
در صورتی که پیش از این به سرطان سینه مبتلا شدهاید، بیشتر از دیگران در معرض خطر سرطان سینه قرار دارید. سرطان سینه در افرادی که سابقه ابتلا به این بیماری را دارند، میتواند به صورت عود سرطان پستان یا بروز سرطان در سینه دوم باشد.
در صورتی که در بستگان نزدیک فرد، سابقه سرطان سینه وجود داشته باشد، احتمال ابتلا برای آن فرد نیز افزایش مییابد.
انواع سرطان سینه
۱- سرطان سینه التهابی
سرطان سینه التهابی (IBC) یکی از انواع نادر اما تهاجمی است و تنها بین یک الی پنج درصد از کل موارد ابتلا به سرطان سینه به این نوع اختصاص داده می شود. در این بیماری، سلول ها گره های لنفاوی نزدیک بافت پستان را مسدود می کنند. در نتیجه آب میان بافتی در گره ها و مجاری لنفاوی باقی می ماند. به جای ایجاد تومور، سرطان التهابی سینه باعث التهاب سینه، قرمزی و احساس داغی در آن می شود. سینه هایی که دچار این سرطان می شوند ظاهری ضخیم و زمخت شبیه به پوست پرتقال پیدا می کنند. پوست پرتقالی شدن سینه یکی از علائم این بیماری نادر است.
سرطان سینه التهابی می تواند بسیار تهاجمی باشد و به سرعت پیشرفت کند. برای همین، در صورت مشاهده علائم این سرطان به سرعت باید به پزشک خود مراجعه کنید.
۲- سرطان سینه سه گانه منفی
سرطان سینه سه گانه منفی یکی دیگر از انواع نادر سرطان است که تنها بین 10 الی 20 درصد از افراد مبتلا به سرطان سینه را درگیر می کند. برای اینکه یک سرطان ، سه گانه منفی شناسایی شود باید هر سه ویژگی های زیر را داشته باشد:
فاقد پذیرنده استروژن باشد:
در سلول های سرطانی پذیرنده هایی وجود دارند که هورمون استروژن را به خود جذب می کند. اگر یک تومور پذیرنده استروژن داشته باشد ، می تواند با سرعت بیشتری رشد کند.
فاقد پذیرنده پروژسترون باشد:
پذیرنده های پروژسترون به در صورت قرار داشتن در سطح سلول های سرطانی می توانند هورمون پروژسترون را به خود جذب کنند. این هورمون نیز مانند استروژن ، محرک رشد و تکثیر تومورهای سرطان پستان است.
فاقد پروتئین هرتو (HER2) در سطح خود باشد:
HER2 یک پروتئین است که رشد سرطان سینه را تسریع می کند.
اگر یک تومور همه ویژگی های بالا را داشته باشد ، سرطان سینه سه گانه منفی شناخته می شود. این نوع سرطان سینه با سرعت بیشتری نسبت به سایر انواع سرطان رشد می کند. درمان این نوع سرطان مشکل است زیرا هورمون درمانی برای کنترل رشد تومورها در این نوع سرطان جواب نمی دهد.
۳- سرطان سینه متاستاسیک
سرطان سینه متاستاسیک یک نام دیگر برای استیج چهار سرطان سینه است. این نوع سرطان در صورت عدم رسیدگی سریع ممکن است به سایر بخش های بدن مانند استخوان و ریه ها سرایت کند. در این مرحله پیشرفته سرطان سینه، آنکولوژیست یک برنامه درمانی جامع با هدف کنترل رشد و تکثیر تومورها به سایر بخش های بدن طراحی می کند.
نقش تودههای پستانی در ابتلا به انواع سرطان سینه چیست؟
شاید بتوان اولین نشانه اصلی ابتلا به سرطان سینه را ظهور توده جدید در بافت پستان دانست. این تودهها در خودآزمایی پستان یا غربالگری سرطان سینه توسط پزشک تشخیص داده میشوند. علت بروز تودههای پستانی متفاوت است.
البته ترجیح ما این است که قبل از ظهور توده، سرطان طی اسکریمینگ یا غربالگری و در ماموگرافی تشخیص داده شود، در ماموگرافی میتوان دو سال قبل از تشکبل توده ضایعه سرطانی را تشخیص داد
در دورههای مختلف زندگی تغییرات زیادی در بافت سینه بانوان ایجاد میگردند. برای مثال، در دوران شیردهی سینهها دچار تغییرات ظاهری و بافتی میشوند. همچنین، میزان حساسیت آنها در این دوران تغییر خواهد کرد. البته حساسیتهای پستانی در چرخه قاعدگی نیز ایجاد خواهند شد.
به دلیل وجود تغییرات متعدد در بدن، هر قسمت از بافت سینه به تغییرات شیمیایی واکنشهای متعدد نشان میدهند. این تغییرات میزان حساسیت و ساختار سینه را تحت تاثیر قرار میدهند. یکی از مهمترین عوارض ناشی از تغییرات یاد شده، رشد توده در سینه است.
بهترین راه برای درمان سرطان سینه
همانطور که تاکنون متوجه شدید، سرطان سینه با توجه به محل قرار گیری و علائمی که از خود بروز میدهد به انواع مختلفی دسته بندی میشود. با این اوصاف برای هر یک از انواع سرطان سینه میتوان از تکنیک های مختلفی در درمان بهرهبرد و با توجه به شرایط فرد بهترین روش درمانی سرطان سینه را لحاظ کرد:
- جراحی بازسازی سینه
- جراحی ماستکتومی
- جراحی لامپکتومی
علاوه بر موارد فوق پزشکان ممکن است درمان سرطان سینه را با سایر تکنیک ها ترکیب کنند که شامل موارد زیر هستند:
- ایمونوتراپی
- شیمی درمانی سرطان سینه
- درمان هدفمند
- هورمون درمانی
- پرتودرمانی (رادیوتراپی)
جنس توده های پستانی از چیست؟
جنس تودههای پستانی شامل موارد زیر خواهند بود:
- کیست ها
- لیپوم
- نکروز چربی
- فیبروآدنوم
- آبسه که ممکن است در اثر عفونت ایجاد گردد
- پاپیلومهای داخل مجاری
- سرطان پستان
- ژنیکوماستی در مردان
همه این تودهها سرطانی نیستند. تودههای پستانی سرطانی با علائم و عوارض جانبی خاصی همراه هستند. برای مثال، در انواع سرطان سینه، افزایش ضخامت پوست سینه یا ترشحات خونی از نوک پستان میتوانند علائم سرطانی بودن توده باشند. هر چند برای تشخیص سرطان سینه، آزمایشهای تخصصیتری لازم است.
سوالات متداول درباره سرطان سینه
Podcast: Play in new window | Download
Subscribe: RSS
