هنگامی که عمل ماستکتومی یا لامپکتومی انجام می‌گیرد، پزشک متخصص علاوه بر توده پستانی، قسمت‌هایی از بافت‌های مجاور و همچنین، تعدادی از غدد لنفاوی مجاور سینه را خارج می‌کند؛ این نمونه‌ها بعد از جراحی، به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌گردند. نتیجه پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، مشخص می‌کند که فرد به چه نوع سرطانی مبتلا می باشد و سلول‌های تومور بدخیم تا چه قسمت‌هایی پیشرفت داشته‌اند!
بر اساس نظر دکتر فرهاد موسی زاده، اطلاعات حاصل از پاتولوژی، تعیین می‌کند که بهترین روش درمان سرطان پستان چیست و ادامه فرایند درمانی بیمار از کجا باید آغاز گردد. ضمن اینکه، نتیجه آن مشخص می‌کند که آیا لازم است بیمار مجددا تحت جراحی قرار گیرد یا خیر؛ چون گاهی یک جراحی ثانویه باید انجام شود، تا بافت‌های آلوده باقیمانده خارج گردند!
منظور از آزمایش پاتولوژی سرطان پستان چیست؟
یکی از اقداماتی که برای تعیین روش‌های درمان سرطان پستان در هر فرد باید انجام گیرد، تشریح غدد لنفاوی و همچنین، بررسی بافت‌های مجاور توده پستانی است. یکی از مزایا ماستکتومی، این است که جراح، ضمن خارج کردن توده بدخیم، قسمتی از بافت‌های مجاور آن را به همراه تعدادی از غدد لنفاوی، خارج می‌سازد تا به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال گردند.
بررسی نتایج پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، نوع سرطان پستان را نیز تعیین می‌کند. همین مساله، تاثیر بسزایی بر انتخاب بهترین روش درمانی، خواهد داشت. برای مثال، اگر پزشک متخصص سلول‌های سرطانی از نوع گیرنده هورمونی مثبت تشخیص دهد، درمان‌های متفاوتی نسبت به سرطان‌هایی دارند که از این گیرنده‌ها برخوردار نیستند.
گزارش آزمایش پاتولوژی سرطان سینه شامل چه مواردی است؟
نتایج پاتولوژی بعد از عمل جراحی سرطان سینه، مطابق با فرمت هر بیمارستان یا آزمایشگاه ارائه می‌گردد؛ با این حال،اطلاعات کلی که در هر گزارشی از آزمایشگاه پاتولوژی ثبت می‌شوند، به قرار زیر هستند:
- اطلاعات شخصی بیمار؛ که شامل نام، تاریخ تولد، نام پزشک معالج، تاریخ جراحی یا بیوپسی است.
- اطلاعات بالینی؛ به بافت‌هایی مربوط است که در اختیار پاتولوژیست قرار می گیرد و شامل اطلاعاتی درباره بافت سینه و محل توده در سینه می باشد.
- نحوه بررسی نمونه؛ در این قسمت، اطلاعاتی درباره اندازه، وزن و ظاهر بافت مورد آزمایش، درج می‌شود. همچنین، آزمایشگر نکاتی را درباره آماده‌سازی نمونه و قرار دادن آن زیر میکروسکوپ توضیح خواهد داد. ویژگی‌های سلول‌های سرطانی، و برخی جزئیات آن‌ها که در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند، در این قسمت توضیح و تفسیر می گردد.
- نکات اصلی؛ که شامل نتیجه‌گیری نهایی از بررسی نمونه پستان خواهد بود. نوع سرطان سینه و گرید و استیج آن، از جمله این موارد است. اندازه تومور، تهاجمی و غیرتهاجمی بودن آن، وضعیت گیرنده‌های هورمونی، وضعیت HER2، میزان نفوذ در غدد لنفاوی و بافت‌های مجاور توده هم از مهم‌ترین اطلاعاتی هستند، که در نتیجه نهایی پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، درج می‌گردند. ضمن اینکه در نتیجه نهایی پاتولوژی بعد از عمل سرطان پستان تعیین می گردد، که آیا تمام بافت درگیر با سرطان از پستان خارج گ یا خیر.
جواب مثبت پاتولوژی بعد از سرطان سینه
مثبت بودن گزارش مثبت پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، بسته به نوع سرطان، معنای متفاوتی دارد. برای مثال، سلول‌های سرطانی می‌توانند گیرنده هورمونی داشته باشند یا خیر؛ که این مساله، در نتیجه آزمایش مشخص می‌گردد. همچنین، درباره وضعیت HER2 سلول‌های سرطانی، جواب پاتولوژی، اطلاعات زیادی در اختیار پزشک قرار می‌دهد. البته غیر از مشخصه‌های تومور، درباره میزان پیشرفت بیماری نیز می‌توان اطلاعاتی کسب کرد. در ادامه، توضیحات بیشتری در زمینه مثبت بودن نتیجه آزمایش پاتولوژی، ارائه می‌دهیم.
تعیین وضعیت گیرنده هورمون
سلول‌های سرطانی، که گیرنده‌های هورمونی دارند، از طریق جذب استروژن یا پروژسترون، می‌توانند رشد سلولی بیشتری داشته باشند. در آزمایش پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، مشخص می گردد که سلول‌های خارج گردیده از محل تومور، گیرنده‌های هورمونی دارند یا خیر! پس از آن، با تعیین گرید و استیج سرطان پستان، مشخص می‌شود که هورمون تراپی تا چه اندازه بر درمان فرد تاثیرگذار است. تومورهای سینه با گیرنده‌های استروژن (ER) یا گیرنده‌های پروژسترون (PR)، گیرنده هورمونی مثبت نام دارند؛ اما اگر سلول‌های تومور، فاقد گیرنده استروژن یا پروژسترون بوده و یا گیرنده آن‌ها بسیار ضعیف باشد، از نوع گیرنده هورمونی منفی به حساب می‌آیند. برای سرطان‌های گیرنده مثبت، داروهایی مانند تاموکسیفن و مهار‌کننده آروماتاز، تاثیر بسزایی بر درمان خواهند داشت.BC cancer Pathology Report
وضعیت HER2 سلول‌های سرطانی
HER2 نوعی پروتئین برای تنظیم رشد سلولی است که در تمامی سلول‌های طبیعی وجود دارد. در تومورهای تهاجمی یا سرطان سینه متاستاتیک، باید وضعیت سلول‌ها از نظر وجود گیرنده‌های HER2 بررسی شود. اگر تومور پروتئین HER2 را به مقدار فراوانی تولید کند، سلول‌ها از نوع HER2 مثبت هستند؛ اما سرطان‌های پستانی که پروتئین HER2 را به مقدار کمی می‌سازند، یا اصلا تولید نمی‌کنند، از نوع HER2 منفی خواهند بود. البته حالت میانه‌ای نیز وجود دارد که به آن HER2-Low می گویند؛ به این معنا که سلول‌های تومور، این پروتئین را به مقدار بسیار کمی تولید می‌کنند. از این رو، نمی‌توان آن را در زمره سرطان HER2 مثبت دسته بندی کرد. تعیین وضعیت HER2 برای سلول‌های سرطانی، در کنار مشخص شدن مرحله سرطان، کمک می‌کند تا پزشک درباره استفاده از داروهای هدفمند HER2، تصمیم دقیق‌تری بگیرد.
بررسی حاشیه‌های تومور
هنگامی که جراحی ماستکتومی یا لامپکتومی انجام می‌گیرد، پزشک جراح، بخشی از لبه بافت‌های طبیعی اطراف تومور را نیز خارج می‌کند. پاتولوژیست باید این بافت‌ها را از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی کند!
در صورتی که سلول‌های سرطانی در این نمونه‌ها وجود داشته باشند، نتیجه پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، مثبت اعلام می‌گردد، که در این وضعیت، پزشک جراح باید مجددا جراحی را انجام داده و بافت‌های بیشتری را از محل عمل بردارد؛ البته بسته به محل تومور ممکن است پزشک متخصص، درمان‌های مکمل مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی را توصیه کند.
وجود سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی
یکی از مهم‌ترین مسائلی که از طریق نتیجه پاتولوژی عمل سرطان سینه بررسی می‌گردد، میزان پیشرفت لنفاوی بیماری است؛ به این معنا که پزشک باید تعدادی از غدد لنفاوی نزدیک به محل تومور را خارج کرده و به آزمایشگاه بفرستد. وجود سلول‌های سرطانی در این غدد، مشخص می‌کند که تومور حالت تهاجمی داشته و تا غدد لنفاوی پیشرفت داشته است. گره لنفاوی مثبت، یعنی حداقل یکی از غدد لنفاوی زیر بغل، حاوی سرطان است؛ در این حالت نیز، جراح باید برای انجام جراحی مجدد و ادامه روند درمانی بیمار تصمیم‌گیری نماید!
جواب منفی پاتولوژی بعد از سرطان سینه
منفی بودن جواب پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه نیز، به مواردی مربوط است که در حالت قبل، توضیح دادیم؛ با این حال، بد نیست کمی بیشتر درباره این موضوع، شفاف‌سازی کنیم.
منفی بودن آزمایش HER2
در صورتی که در نتیجه آزمایش، امتیاز صفر یا 1+ مشخص باشد، سرطان از نوع HER2 منفی است؛ در این حالت، روند درمان متفاوت بوده و پزشک باید داروهایی را انتخاب کند که بیشترین تاثیر را بر این سلول‌های سرطانی دارند.
منفی بودن آزمایش گیرنده هورمونی
در صورتی که سلول‌های تومور، فاقد گیرنده‌های استروژن و پروژسترون باشند، نتیجه آزمایش پاتولوژی، منفی اعلام خواهد شد. در مورد توده‌های پستانی، که سلول‌های آن‌ها گیرنده هورمونی ندارند، و فاقد گیرنده HER2 نیز هستند، ممکن است سرطان پستان از نوع سه گانه منفی (Triple Negative Breast Cancer) به حساب آید. سلول سرطانی که گیرنده هورمونی استروژن و پروژسترون نداشته باشد، نسبت به هورمون تراپی پاسخ مناسبی نخواهد داشت؛ در این گونه موارد، پزشک انجام درمان‌های سیستمیک مانند شیمی درمانی را پیشنهاد می‌دهد.
منفی بودن آزمایش غدد لنفاوی
گزارش منفی آزمایش‌های غدد لنفاوی در پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه، به این معناست که سلول‌های سرطانی، به غدد لنفاوی حمله نکرده‌اند و این یعنی، میزان پیشرفت بیماری محدود بوده است؛ این مساله، یک پیامد مثبت دارد و آن هم کاهش پیچیدگی درمان است.
منفی بودن بافت‌های حاشیه تومور
اگر نمونه‌های بافتی که از اطراف تومور برداشته شده‌اند نیز منفی باشند، یعنی سلول‌های سرطانی در آن‌ها یافت نشده است. این مساله، نشان می‌دهد که پزشک جراح، تمامی بافت آلوده به سلول‌های تومور را خارج کرده، و احتمال باقی ماندن سلول‌های سرطانی در محل جراحی بسیار ناچیز است.
یکی از نتایج گزارش دهی سرطان سه گانه منفی است. اینجا می توانید در رابطه با سرطان سه گانه منفی و طول عمر مبتلایان بیشتر بخوانید.
جمع‌بندی
بخشی از برنامه‌ریزی برای درمان سرطان پستان، به نتیجه پاتولوژی بعد از عمل سرطان سینه مربوط است؛ بر اساس نتایج این آزمایش، استیج و گرید سرطان مشخص می گردد و همچنین، جزییات ساختار سلول‌های تومور تعیین می‌گردند. در نتیجه، پزشک متخصص با کمک این اطلاعات، می‌تواند درباره انتخاب درمان‌های مکمل، از جمله هورمون تراپی سرطان سینه،رادیوتراپی، شیمی درمانی و استفاده از داروهای هدفمند، تصمیم‌گیری نماید.
