هورمون درمانی سرطان سینه یکی از روش‌های موثر برای درمان سرطان پستان است. در این روش درمانی، بیمار داروهایی مصرف می‌کند که مقدار استروژن دریافتی تومور را کاهش می‌دهد. خواه از طریق کاهش ترشح استروژن در بدن، خواه با مسدود کردن گیرنده‌های هورمونی سلول‌های سرطانی.
این روش برای بهبود بیماران مبتلا به سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت مفید است. زیرا با اتصال داروهای مصرف شده به این گیرنده‌ها، رشد سلول‌های سرطانی مختل خواهد شد. در نتیجه کنترل بیماری راحت‌تر شده و اثربخشی روش‌های درمانی دیگر از جمله شیمی درمانی و پرتو درمانی بیشتر می‌گردد.
از داروهایی که برای هورمون درمانی سرطان پستان به کار می‌روند می‌توان به تاموکسیفن، لتروزول، آروماسین، اگزمستان و مهار کننده‌های آروماتاز اشاره کرد. با این که عوارض این داروها می‌تواند برای فرد کمی آزاردهنده باشند اما بدون شک مزایای درمانی این روش، بسیار قابل توجه است.
منظور از هورمون درمانی سرطان سینه چیست؟
هورمون درمانی سرطان سینه یک راهکار موثر برای کنترل رشد تومورهای بدخیم است. در این روش درمانی، داروهای مصرف شده از اتصال هورمون‌ها به گیرنده‌های هورمونی سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند. برخی از داروها نیز مانع از تولید هورمون‌های طبیعی استروژن و پروژسترون در بدن خواهند شد. کاهش سوخت رسانی به سلول‌های تومور با هر روشی، رشد آن را مختل خواهد کرد.
در حالت کلی، هدف از هورمون تراپی کم کردن سطح جذب استروژن و پروژسترون توسط سلول‌های سرطانی است. این روش درمانی تنها برای آن دسته از تومورهایی به کار می‌رود که گیرنده‌هایی برای جذب استروژن و پروژسترون داشته باشند. زیرا جذب این هورمون‌ها باعث رشد تومورهای گیرنده هورمونی مثبت می‌شود. اما به کار بردن هورمون تراپی، مانع از پیشرفت توده‌های پستانی بدخیم خواهد شد.
هورمون تراپی سرطان سینه را در هر مرحله از فرایند درمان سرطان پستان می‌توان به کار برد. برای مثال، این روش برای کوچک کردن اندازه تومور بدخیم قبل از جراحی سرطان سینه (ماستکتومی) مفید است. همچنین برای افرادی که درمان خود را کامل کرده و بیماری آن‌ها به طور کامل از بین رفته است، هورمون تراپی احتمال عود سرطان پستان را کاهش می‌دهد. در مواردی که بیمار به سرطان سینه متاستاتیک مبتلا می‌شود نیز هورمون درمانی به کنترل تومورهای ثانویه در کل بدن کمک می‌کند.
مکانیسم داروهای هورمون درمانی سرطان سینه
هورمون درمانی سرطان سینه برای درمان انواع سرطان سینه با گیرنده‌های هورمونی مثبت به کار می‌روند. در واقع، هر نوع سلول سرطانی که گیرنده‌هایی برای استروژن و پروژسترون داشته باشند را می‌توان با این روش کنترل نمود. هدف اصلی از هورمون تراپی، پیشگیری از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی است.
روش‌های هورمون درمانی برای درمان سرطان سینه متنوع هستند. برخی از این روش‌ها می‌توانند سطح استروژن در بدن را کم کنند. برخی دیگر نیز مانع از جذب استروژن توسط سلول‌های تومور خواهند شد. در ادامه به توضیح انواع هورمون درمانی سرطان پستان می‌پردازیم.
داروهایی که تولید استروژن در بدن را کاهش می‌دهند
مصرف این داروها از تولید استروژن در بدن جلوگیری می‌کند. در نتیجه سوخت رسانی به سلول‌های سرطان پستان متوقف خواهد شد. این موضوع در نهایت از رشد و پیشرفت تومور بدخیم جلوگیری کرده یا آن را کندتر می‌کند. عدم جذب استروژن در سلول‌های سرطانی می‌تواند باعث مرگ آن‌ها نیز بشود.
یکی از رایج‌ترین داروهایی که برای هورمون درمانی سرطان سینه به کار می‌رود، تاموکسیفن نامیده می‌شود. مصرف تاموکسیفن در افراد یائسه و غیر یائسه بلامانع است. مردان نیز می‌توانند برای درمان سرطان پستان از تاموکسیفن استفاده کنند. مصرف این دارو حتی برای درمان سرطان سینه پیشرفته نیز گزینه مناسبی محسوب می‌شود.
داروهایی مانند فولوسترانت نیز از تولید استروژن در بدن جلوگیری می‌کنند. داروی فولوسترانت در دوران یائسگی و به صورت وریدی استفاده می‌شود. میزان مصرف دوز دارو بر اساس میزان پیشرفت بیماری و طبق نظر پزشک متخصص تعیین خواهد شد.
داروهایی که مانع از جذب استروژن توسط سلول‌های سرطانی می‌شوند
دسته ایی از داروها که برای هورمون درمانی سرطان سینه به کار می‌روند، مهارکننده‌های آروماتاز نامیده می‌شوند. این مهار کننده‌ها سطح استروژن ترشح شده در بدن را کاهش می‌دهند. در نتیجه، سلول‌های سرطان پستان، هورمون‌های مورد نیاز خود را دریافت نخواهند کرد.
لازم است اشاره کنیم که مهار کننده‌های آروماتاز تنها در دوران یائسگی بانوان به کار می‌روند. بنابراین تنها افرادی می‌توانند از این داروها استفاده کنند که یا در یائسگی طبیعی باشند یا در اثر مصرف دارو یا برداشتن تخمدان‌ها دچار یائسگی شده باشند. برای درمان سرطان پستان در مردان نیز می‌توان از مهار کننده‌های آروماتاز استفاده کرد.
برخی از مهم‌ترین داروهایی که با این مکانیسم برای هورمون درمانی سرطان سینه به کار می‌روند، عبارتند از:
- آناستروزول (آریمیدکس)
- اگزمستان (آروماسین)
- لتروزول (Femara)
میزان مصرف هر یک از این داروها نیز به تجویز پزشک درمانگر سرطان پستان مربوط می‌شود. میزان پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان بیمار، تعیین‌کننده دوز مصرفی داروها خواهد بود. البته گاهی هورمون درمانی سرطان سینه برای بررسی نحوه پاسخ به درمان نیز انجام می‌گیرد.
چه زمانی از هورمون درمانی سرطان سینه استفاده می‌شود؟
هورمون درمانی سرطان سینه در هر مرحله از درمان بیماری به کار می‌رود. تشخیص اینکه آیا این روش درمانی موثر است یا خیر به عهده پزشک معالج است.
معمولا از هورمون درمانی قبل از جراحی تومورهای بزرگ استفاده می‌شود. زیرا کاهش سطح استروژن یا جلوگیری از جذب آن به کوچکتر شدن تومور کمک می‌کند. در نتیجه، جراحی تومور ساده‌تر شده و میزان آسیب‌های بافتی به حداقل می‌رسد.
پس از انجام جراحی پستان هم می‌توان از روش هورمون تراپی استفاده نمود. مصرف داروی مناسب از بازگشت سرطان پستان جلوگیری می‌کند.
ترکیب هورمون درمانی سرطان سینه با روش‌های درمانی دیگر فرایند بهبود را تسریع می‌کند. ضمن اینکه از گسترش سلول‌های سرطانی به قسمت‌های دیگر بدن جلوگیری خواهد کرد.
معمولا بیماران باید به مدت پنج سال از داروهای مخصوص هورمون تراپی استفاده کنند. این برنامه درمانی برای بانوانی که در خطر بازگشت سرطان پستان هستند، به کار می‌رود. پس از گذشت 5 سال، پزشک متخصص با بررسی وضعیت بیمار مصرف آن را قطع یا تمدید خواهد کرد.
عوارض هورمون درمانی سرطان سینه چیست؟
عوارض هورمون درمانی سرطان سینه به نوع داروی مصرفی بیمار بستگی دارد. بنابراین فردی که در مراحل پیشرفته بیماری به سر می‌برد و تاموکسیفن مصرف می‌کند، ممکن است عوارضی را تجربه کند که شخص مصرف‌کننده آناستروزول با آن‌ها روبرو نشود. بنابراین بهتر است درباره نوع عوارض هر دارویی که مصرف می‌کنید، با پزشک متخصص صحبت کنید. در ادامه نیز برخی از رایج‌ترین عوارض هورمون درمانی سرطان سینه را بیان خواهیم کرد.
عوارض داروهای مهارکننده آروماتاز
افرادی که برای هورمون درمانی سرطان سینه از مهارکننده‌های آروماتاز استفاده می‌کنند، ممکن است عوارض زیر را تجربه نمایند:
- احساس گرگرفتگی
- بروز دردهای استخوانی و مفصلی
- احساس درد در عضلات بدن
- خشکی واژن
مهار کننده‌های آروماتاز عوارض متفاوت دارند. برای مثال، این داروها به ندرت می‌توانند باعث لخته شدن خون شوند. با این حال، ایجاد دردهای عضلانی و استخوانی بین این دو دارو مشترک است. برای افرادی که در دوران قبل از یائسگی به سر می‌برند نیز نازک شدن استخوان‌ها اجتناب ناپذیر خواهد بود. زیرا مهار کننده‌های آروماتاز، سطح استروژن موجود در بدن را کاهش می‌دهند.
نحوه کنترل عوارض مهارکننده آروماتاز
از نظر دکتر فرهاد موسی زاده سطح کلسیم بدن این گونه بیماران باید به طور منظم اندازه‌گیری شود. در این صورت، اگر مقدار آن از حد استاندارد کمتر باشد، می‌توان با تجویز داروهای مناسب از بروز پوکی استخوان و شکستگی در بیمار جلوگیری نمود.
ممکن است بتوان با مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، شدت گرفتگی و سفتی مفاصل را کاهش داد. اما دقت کنید که مصرف هر نوع دارو در زمان درمان سرطان پستان باید توسط پزشک متخصص تایید گردد.
عوارض مصرف تاموکسیفن
داروی تاموکسیفن عمدتا به صورت قرص مصرف می‌شود. این دارو از عود سرطان پستان پس از درمان جلوگیری می‌کند. رایج‌ترین عوارض جانبی مصرف تاموکسیفن عبارتند از:
- حالت گرگرفتگی و گرمای بیش از حد
- ترشح یا خشکی واژن
- ایجاد تغییر در چرخه قاعدگی
در برخی از بیماران ممکن است مصرف تاموکسیفن در ابتدا باعث افزایش رشد تومور شود. با بزرگتر شدن تومور، احساس درد در استخوان‌ها طبیعی است. البته در فاصله زمانی کوتاهی پس از شروع درمان، این اثر از بین رفته و رشد تومور کندتر خواهد شد. با این حال، در بانوانی که سطح کلسیم خون آن‌ها بالا است، کنترل این اوضاع کمی دشوارتر خواهد بود. معمولا برای بهبود وضع بیمار لازم است هورمون درمانی سرطان سینه با تاموکسیفن برای مدتی متوقف گردد.
از عوارض نادر هورمون تراپی با تاموکسیفن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لخته شدن خون
- ابتلا به مشکلات چشمی مانند آب مروارید
- نازک شدن استخوان‌ها در زنان غیر یائسه
عوارض داروهای فولوسترانت و الاسترانت
عوارض هورمون تراپی سرطان پستان با داروهای فولوسترانت و الاسترانت نیز به صورت مقطعی و کوتاه مدت است. برخی از رایج‌ترین عوارضی که ممکن است در حین هورمون درمانی تجربه کنید، عبارتند از:
- سردرد
- حالت تهوع
- گرگرفتگی و تعریق شبانه
- کم شدن اشتها
- احساس ضعف و خستگی
- بروز دردهای عضلانی، استخوانی و مفصلی
- احساس درد در محل تزریق دارو
ممکن است سطح چربی و کلسترول در بدن افرادی که الاسترانت مصرف می‌کنند، افزایش یابد. کنترل این مساله به عهده پزشک معالج است. ممکن است لازم باشد از داروهای دیگری استفاده کنید تا عوارض این دارو کنترل گردد.
لازم است تاکید کنیم که مزایای هورمون درمانی سرطان سینه بسیار بیشتر از عوارض آن است. به طوری که برای زنان مبتلا به سرطان سینه و گیرنده هورمونی مثبت، یک روش درمانی ایده آل به حساب می‌آید. بنابراین اگر به یک پزشک متخصص و مجرب مراجعه کنید، جای هیچ نگرانی نیست. پزشک شما می‌تواند همه عوارض هورمون درمانی سرطان سینه را تحت کنترل داشته و مراقب سلامتی شما باشد.
درمان‌های ترکیبی با هورمون درمانی سرطان سینه
در اکثر مواقع، هورمون درمانی سرطان سینه با درمان‌های دیگر ترکیب می‌شود. در واقع ممکن است پزشک متخصص بر اساس میزان پیشرفت بیماری و وضعیت جسمانی بیمار، یک برنامه درمانی ترکیبی در نظر بگیرد. در بسیاری از موارد، هورمون درمانی با شیمی درمانی، پرتو درمانی و استفاده از داروهای هدفمند (پادتن درمانی) ترکیب خواهد شد.
نکته‌ای که باید به آن توجه نمود این است که روش‌های دارویی باید با دقت به کار گرفته شوند. هنگامی که داروهای هدفمند مصرف می‌شوند نباید با داروهای هورمون تراپی تداخل پیدا کنند. در غیر این صورت، تاثیر روش‌های درمانی کاهش می‌یابد. اگر هورمون درمانی و داروهای هدفمند به شکل صحیحی به کار گرفته شوند، تاثیر بسیار خوبی بر درمان سرطان پستان خواهند داشت. معمولا از داروهای زیر برای برنامه درمانی ترکیبی با داروهای هدفمند استفاده می‌شود:
- داروی اورولیمس (Afinitor)
- آبماسیکلیب (Verzenio)
- الپلیسب (پیقری)
- پالبوسیکلیب (ایبرانس)
- ریبوسیکلیب (کیسکالی)
نتیجه گیری
در این مقاله در تلاش بودیم تا اطلاعات مفیدی درباره هورمون درمانی سرطان سینه ارائه دهیم. مشخص شد که این روش درمانی یک گزینه بسیار مناسب برای افراد مبتلا به سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت است. داروهای تاموکسیفن، لتروزول و مهار کننده‌های آروماتاز رایج‌ترین نوع داروها در این روش درمانی هستند. با این که هورمون درمانی نیز مانند هر روش درمانی دیگر عوارضی به همراه دارد، اما مزایای آن بسیار بیشتر از عوارض آن خواهد بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هورمون درمانی سرطان سینه می‌توانید با دکتر فرهاد موسی زاده مشاوره داشته باشید. اطلاعات تماس با پزشک و روش نوبت دهی در همین وبسایت در دسترس شما قرار گرفته است.
منابع:
- https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hormone-therapy-for-breast-cancer/about/pac-20384943
- https://www.cancer.org/cancer/types/breast-cancer/treatment/hormone-therapy-for-breast-cancer.html
