یکی از سوالات رایجی که معمولا در ذهن افراد شکل می‌گیرد، به ارتباط بین سرطان سینه و رحم و تخمدان مربوط است. هر چند در نگاه اول، این دو نوع سرطان کاملا مستقل از یکدیگر به نظر می‌آیند، اما چندان هم بی‌ارتباط نیستند. به این معنا که گاهی ابتلا به یکی از این بیماری‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به نوع دیگر را افزایش می‌دهد. البته معنای آن این نیست که هر کس به سرطان سینه مبتلا شد، لزوما به سرطان رحم و تخمدان نیز دچار می‌گردد یا بر عکس. بلکه تنها می‌توان ادعا نمود که هر یک از آن‌ها می‌توانند یک فاکتور خطر برای دیگری باشند.
علت این مساله را می‌توان به فاکتورهای مشترکِ دخیل در سرطان سینه و رحم و تخمدان دانست. برای مثال، تغییر سطح هورمون‌ها و نوع سبک زندگی افراد، فاکتورهای خطر مشترک هر دو بیماری هستند. در ادامه، به تشریح ارتباط سرطان سینه و رحم می‌پردازیم.
ارتباط سرطان سینه با سرطان رحم و تخمدان چیست؟
داشتن یکی از سرطان‌های سینه و رحم و تخمدان، الزاما به معنای ابتلا به دیگری نیست. با این حال، فردی که به یکی از این بیماری‌ها مبتلا می‌شود، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیگری قرار می‌گیرد. البته ارتباط سرطان سینه و رحم و تخمدان، به عوامل متعددی بستگی خواهد داشت. بنابراین نمی‌توان رابطه علت و معلولی بین این دو بیماری را قطعی دانست.
گاهی شخص مبتلا به سرطان پستان با داروی تاموکسیفن تحت درمان قرار می‌گیرد. در این صورت، ممکن است بیش از دیگران در معرض ابتلا به سرطان رحم و تخمدان قرار گیرد. البته این تنها یک احتمال بوده و قطعیت ندارد. علاوه بر این، فاکتورهای زیر می‌توانند بر نحوه ارتباط سرطان پستان و رحم و تخمدان تاثیر بگذارند:
- افزایش سطح استروژن در بدن
- سبک زندگی افراد
- نوع رژیم غذایی
- چاقی
در چه صورتی احتمال ابتلا به سرطان سینه و رحم و تخمدان وجود دارد؟
به طور کلی، احتمال ابتلا به سرطان سینه و رحم و تخمدان به صورت همزمان، ضعیف است. در واقع، اکثر افرادی که به دو نوع سرطان پستان و رحم و تخمدان مبتلا می‌شوند، پس از درمان یکی، با دیگری مواجه خواهند شد. برای مثال، ممکن است پس از درمان سرطان پستان، سرطان رحم تشخیص داده شود یا برعکس.
درمان سرطان پستان با تاموکسیفن احتمال ابتلا به سرطان رحم و تخمدان را بالا می‌برد. البته این مساله به مقدار دوز دریافتی دارو نیز وابسته است. در واقع، مقدار دارویی که برای درمان نیاز است، می‌تواند احتمال ابتلا را بیشتر یا کمتر کند. همچنین، هر چه مدت زمان دریافت دارو طولانی‌تر باشد، احتمال ابتلا نیز افزایش پیدا می‌کند.
درباره ارتباط سرطان سینه و رحم و تخمدان با میزان تاموکسیفن می‌توان گفت که احتمال ابتلا به سرطان رحم و تخمدان پس از مصرف تاموکسیفن، حدود ۲ تا ۳ برابر بیشتر می‌شود. این احتمال نسبت به افرادی که این نوع درمان را تجربه نمی‌کنند، سنجیده شده است.
در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ انجام گرفت، مشخص شد که ابتلا به سرطان پستان بعد از سرطان رحم و تخمدان نیز وجود دارد. این حالت، معمولا در سه سال اول پس از تشخیص سرطان رحم و تخمدان، محتمل‌تر است. البته این بازه زمانی در زنان مسن‌تر، کوتاه‌تر از بانوان جوان خواهد بود.
در مجله سلامتی سایت دکتر فرهاد موسی‌زاده بخوانید:
- شانس درمان سرطان سینه
- متاستاز سرطان سینه به ریه
- آیا پروتز سینه باعث سرطان می‌شود؟
- آیا ورزش کردن بر سرطان سینه تاثیر گذار است؟
کنترل، مدیریت و درمان سرطان سینه و رحم و تخمدان
پیش از این اشاره کردیم که سرطان سینه و رحم و تخمدان همزمان، به ندرت رخ می‌دهند. معمولا یک نوع سرطان پس از درمان دیگری ایجاد می‌شود. در هر حال، باید برای درمان هر دو بیماری، برنامه‌ریزی نمود تا بهترین نتیجه دریافت گردد.
در درمان هر نوع سرطان، عوامل متفاوتی باید در نظر گرفته شوند. برای مثال، درمان سرطان پستان به فاکتورهای زیر بستگی دارند:
- گرید و استیج سرطان پستان
- سطح سلامت عمومی فرد
- بیماری‌های زمینه‌ای متعدد
- خواسته‌های بیمار
- نوع سرطان پستان
همه عوامل، مخصوصا نوع سرطان، در تعیین روش‌های درمانی بسیار مهم هستند. زیرا برخی از سرطان‌ها نسبت به داروهای هورمونی، هیچ عکس العمل درمانی ندارند. بنابراین باید از روش‌هایی مانند شیمی درمانی استفاده نمود.
برای برخی دیگر نیز لازم است داروهای هدفمند، همزمان با شیمی درمانی به کار روند. اما اگر قرار بر درمان همزمان سرطان سینه و رحم و تخمدان باشد، پزشک باید برنامه درمانی را به گونه‌ای تنظیم کند که کمترین تداخل ایجاد گردد. تجربه و دانش پزشک در این موضوع، تاثیر غیرقابل انکاری بر سرعت و نتیجه درمان خواهد داشت.
نحوه درمان سرطان پستان
در حالت کلی، برای درمان سرطان پستان معمولا لازم است یک برنامه درمانی شامل چند روش در نظر گرفته شود. از جمله روش‌هایی که برای درمان سرطان سینه به کار می‌روند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- انجام جراحی ماستکتومی یا لامپکتومی
- رادیو تراپی
- شیمی درمانی
- درمان هدفمند
- ایمونوتراپی
- هورمون درمانی
گاهی لازم است افراد از روش‌های شیمی درمانی و درمان هدفمند به صورت همزمان استفاده کنند. همچنین برای سرطان‌هایی که گیرنده هورمونی مثبت هستند، هورمون تراپی روش مناسبی برای درمان سرطان پستان خواهد بود. ممکن است لازم باشد بیمار قبل از جراحی ماستکتومی، چند جلسه شیمی درمانی را پشت سر بگذارد. همچنین در مواردی که فرد عمل لامپکتومی انجام می‌دهد، اغلب درمان رادیوتراپی برای اطمینان از نتیجه، لازم خواهد بود. اینکه کدام درمان‌ها به صورت همزمان برای شخص به کار روند، به تشخیص پزشک و وضعیت بیمار بستگی دارد.
درمان سرطان رحم و تخمدان
درباره درمان سرطان رحم و تخمدان نیز تشخیص نوع سرطان به صورت دقیق لازم است. سرطان سارکوم رحم نسبت به سرطان آندومتر، آمار ابتلای کمتری دارد. با این حال، ابتلا به آن، دور از انتظار نیست. برای تعیین روش درمان سرطان رحم و تخمدان نیز باید به فاکتورهای زیر توجه نمود:
- نوع سرطان رحم و تخمدان
- میزان پیشرفت بیماری
- سن شخص
- وضعیت سلامت عمومی بدن فرد
- ترجیحات شخصی بیمار
- ویژگی‌های منحصر به تومور
بر اساس شرایط یاد شده، از روش‌های درمانی زیر می‌توان برای بهبود سرطان رحم و تخمدان کمک گرفت:
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی یا رادیوتراپی
- درمان هدفمند
- عمل جراحی
- ایونوتراپی
- هورمون درمانی
پیش از شروع درمان سرطان پستان و رحم و تخمدان، می‌توانید درباره هر یک از این روش‌های درمانی با پزشک خود مشورت نمایید. آگاهی درباره مزایا، معایب، خطرات و عوارض جانبی هر یک از این روش‌ها، به شما کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری درمان خود را پیگیری نمایید.
جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه و رحم و تخمدان
عوامل متعددی در ابتلا به سرطان سینه و رحم و تخمدان دخیل هستند. برخی از این عوامل غیر قابل تغییر و برخی دیگر قابل پیشگیری خواهند بود. برای مثال، وراثت و ژنتیک را نمی‌توان تغییر داد. همچنین، اشخاصی که سابقه فامیلی ابتلا به سرطان پستان یا رحم و تخمدان را دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا قرار می‌گیرند. بنابراین پیشگیری از سرطان پستان و رحم و تخمدان مرتبط با وراثت و ژنتیک، عملا غیر ممکن است. اما می‌توان با تشخیص زودهنگام آن‌ها، درمان موثرتری را پشت سر گذاشت.
در مورد عوامل تغییر‌پذیر مانند چاقی، مصرف الکل و کشیدن سیگار، می‌توان مراقبت‌های انجام داد. در این صورت پیشگیری از سرطان سینه یا رحم و تخمدان، چندان هم دشوار نخواهد بود. در ادامه، به برخی از مراقبت‌هایی که از بروز این نوع سرطان‌ها جلوگیری می‌کنند، اشاره خواهیم کرد.
رژیم غذایی مناسب
اصلی‌ترین اقدامی که می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌های جسمانی پیشگیری کند، اصلاح رژیم غذایی افراد است. هر فرد باید از یک رژیم غذایی سالم، مغذی و کم کالری استفاده کند. در این صورت، خطر چاقی و بیماری‌های ناشی از آن، از جمله سرطان پستان یا رحم و تخمدان، شخص را تهدید نمی‌کند.
مصرف قند در رژیم غذایی باید کاملا متعادل گردد. زیرا این ماده غذایی عامل ابتلا به دیابت نوع ۲ است. اتفاقا دیابت یک فاکتور خطر برای سرطان پستان به حساب می‌آید.
ورزش کردن و فعالیت بدنی
نیازی به توضیح این مساله نیست که ورزش کردن تا چه حد می‌تواند بر سلامت جسمانی افراد تاثیرگذار باشد. درباره پیشگیری از سرطان سینه و رحم و تخمدان نیز ورزش کردن نقش اساسی دارد. زیرا فعالیت بدنی مناسب، مانع از تجمع چربی در بدن و اضافه وزن می‌شود. این مساله ترشح هورمون‌ها را نیز به تعادل رسانده و سطح استروژن را در بدن در حد استاندارد نگه می‌دارد. تمامی این موارد کمک می‌کنند تا شخص، کمتر در معرض ابتلا به سرطان قرار گیرد.
رفع چاقی و اضافه وزن
در صورتی که نسبت قد و وزن شما تناسب کافی را ندارد، باید وزن خود را اصلاح کنید. برای افراد دارای اضافه وزن شدید، استفاده از رژیم غذایی کم کالری الزامی است. همچنین، شخص باید از طریق ورزش‌های اصولی، چاقی خود را برطرف نماید.
از آنجا که چاقی و رژیم غذایی پرچرب به شدت بر ابتلا به انواع سرطان سینه و رحم و تخمدان نقش دارند، بنابراین اصلاح آن‌ها راهکار مناسبی برای پیشگیری از این بیماری‌ها خواهد بود.
کنار گذاشتن مصرف سیگار و الکل
الکل و نوشیدنی‌های الکلی از فاکتورهای خطر برای سرطان‌های بانوان به حساب می‌آیند. بنابراین بهتر است مصرف آن‌ها را محدود یا حذف نمایید. همچنین، کشیدن سیگار در ایجاد هر نوع سرطانی دخیل است. به نظر می‌رسد حذف این ماده مضر، نقش موثری در پیشگیری از سرطان پستان و رحم و تخمدان و حفظ سلامت بانوان داشته باشد.
نقش غربالگری سرطان سینه و رحم و تخمدان در پیشگیری از ابتلا
به طور کلی، غربالگری نمی‌تواند از ابتلا به انواع سرطان سینه و رحم و تخمدان پیشگیری کند. اما به تشخیص زود هنگام انواع سرطان کمک خواهد کرد. مسلما می‌دانید که هر چه بیماری زودتر تشخیص داده شود، روند درمانی سریع‌تر بوده و نتیجه درمان رضایت بخش‌تر خواهد بود.
- در صورتی که قبلا سرطان پستان یا رحم و تخمدان داشته‌اید، حتما غربالگری سرطان را پیگیری نمایید. درباره شرایط خود نیز حتما با پزشک یا مراقب بهداشتی خود صحبت کنید. برای مثال، اگر برای درمان سرطان پستان از تاموکسیفن استفاده کرده‌اید، پزشک باید از این مساله، آگاهی داشته باشد. زیرا در طول غربالگری سرطان رحم و تخمدان لازم است ضخامت اندومتر بررسی گردد.
- برای افرادی که در دوران قبل از یائسگی هستند، مراقبت‌های معمول، کافی به نظر می‌رسند. اما برای بانوان یائسه، توجه به ترشحات خونی، لکه بینی یا خونریزی مهم است.
- اشخاصی که برای اولین بار به سرطان رحم و تخمدان مبتلا می‌شوند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به سرطان پستان قرار می‌گیرند. این احتمال در سه سال اول تشخیص بیماری، بیشتر است.
غربالگری سرطان سینه و رحم و تخمدان باید بر اساس سن، سابقه خانوادگی و قومیت شخص، برنامه‌ریزی شود. این مساله توسط پزشک متخصص تعیین و در یک برنامه منظم اجرا خواهد شد.
برای درمان سرطان سینه و رحم و تخمدان به چه پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص و درمان سرطان سینه و رحم و تخمدان به تجربه بالایی نیاز دارد. هر چه دانش و تجربه پزشک شما بیشتر باشد، امکان تداخل درمانی کاهش یافته و نتیجه درمان رضایت بخش‌تر خواهد بود. به این ترتیب، بهتر است قبل از اقدام برای درمان، تحقیقات لازم را درباره پزشک مورد نظر خود انجام دهید.
دکتر فرهاد موسی‌زاده یکی از بهترین پزشکان متخصص جراحی پستان در تهران هستند. ایشان تجربه فراوانی در زمینه درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان دارند. چنانچه به اطلاعات بیشتری درباره درمان سرطان سینه و رحم و تخمدان نیاز دارید، می‌توانید با دکتر موسی زاده ملاقات حضوری داشته باشید. برای دریافت نوبت می‌توانید به قسمت نوبت دهی در همین سایت مراجعه کنید.
منابع:
- https://www.verywellhealth.com/breast-cancer-and-uterine-cancer-6754316#:~:text=Breast%20cancer%20and%20uterine%20cancer%20may%20not%20seem%20associated%20with,the%20risk%20of%20the%20other.
- https://www.cancer.net/cancer-types/uterine-cancer/risk-factors-and-prevention
- https://www.breastcancer.org/research-news/exercise-lowers-estrogen-sensitive-tissue
