بارداری و سرطان سینه | حفظ باروری در درمان سرطان پستان

تشخیص سرطان سینه در بارداری به ندرت رخ می دهد. با این حال با توجه به این که سن باروری در زنان به مرور زمان در حال افزایش است، احتمال ابتلا به سرطان سینه در طول بارداری نیز روندی صعودی داشته است. بارداری به تنهایی عامل ایجاد تومورهای سرطانی در بافت سینه نمی شود اما اگر فردی پیش از بارداری به سرطان مبتلا شده باشد، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری می تواند سبب رشد سریع تر تومور شود. در این مطلب به ابهامات شما در خصوص روش های درمان سرطان سینه در طول بارداری و ملاحظات خاص آن پاسخ می دهیم.

اصولاً در درمان سرطان پستان جراحی اثر سو روی احتمال بارداری نمی گذارد. اما از آنجایی که درمان سرطان پستان به خصوص درمان های تکمیلی مانند شیمی درمانی ممکن است سبب آسیب به تخمدان ها و کاهش ذخیره تخمدانی شود ، انجام اقداماتی در خصوص حفظ قابلیت بارداری در زنان  بین سی الی چهل سال در درمان سرطان پستان ضروری به نظر می رسد.

در ادامه درباره بارداری و سرطان سینه خواهید خواند:

درمان سرطان سینه در بارداری

تشخیص و درمان سرطان سینه در بارداری کاری سخت و چالش برانگیز است. هدف از اقدامات درمانی ، کنترل و مدیریت رشد تومورهای سرطانی و در صورت امکان حذف آن ها ، در کنار محافظت از سلامتی جنین و مادر است. خوشبختانه تا کنون هیچ منبع معتبری گزارشی مبنی بر انتقال سرطان از مادر به جنین منتشر نکرده است. در نتیجه ، در صورتی که سرطان سینه در مراحل اولیه خود قرار داشته باشد یا نیاز به اقدامات درمانی داشته باشد که ممکن است به جنین آسیب وارد کند، این اقدامات درمانی پس از تولد نوزاد انجام می شوند. برای برنامه ریزی مقابله با سرطان پستان، اولین و مهم ترین فاکتوری که پزشکان در نظر می گیرند، میزان شدت و پیشرفت سرطان است که با عوامل زیر بررسی می شود:

• تعداد و اندازه تومورها
• طبقه بندی تومور از نظر سرعت رشد و انتشار
• نوع سرطان سینه
• مدت زمانی که از شروع بارداری سپری شده است.
• وضعیت عمومی سلامتی بیمار
• ترجیحات فردی

یکی از بهترین راه‌های تشخیص زودهنگام سرطان پستان، خودآزمایی پستان در منزل است که شما را نسبت به تغییرات بدنی خود بیش از پیش آگاه می‌کند.

جراحی سرطان سینه در بارداری

یکی از اصلی ترین درمان های سرطان سینه ، جراحی است که به دو صورت کلی ماستکتومی و لامپکتومی انجام می شود. در ماستکتومی ، بافت اصلی پستان همراه با گره های لنفاوی درگیر با سرطان خارج می شود اما در لامپکتومی ، تلاش پزشکان بر این است که در صورت امکان بافت اصلی و شکل ظاهری پستان را حفظ نمایند. انجام جراحی سرطان سینه در طول بارداری در صورتی که توده سرطانی در مراحل اولیه قرار داشته باشد  قابل انجام است. هرچند، ممکن است استفاده از داروهای بیهوشی در طول جراحی به جنین آسیب وارد کند.

اگر می‌خواهید در مورد تفاوت ماستکتومی با لامپکتومی اطلاعات بیشتری داشته باشید، خواندن مطلب زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

شیمی درمانی سرطان سینه در بارداری

شیمی درمانی معمولاً در سه ماهه اول بارداری و زمانی که اندام اصلی جنین در حال شکل گیری است انجام نمی شود. استفاده از داروهای شیمی درمانی به سه ماهه دوم و سوم با دوز کنترل شده تجویز می شود. هر چند ، معمولاً در سه هفته پایانی منتهی به زایمان ، مصرف داروهای شیمی درمانی به هیچ وجه توصیه نمی شود. یکی دیگر از روش های درمان سرطان سینه، استفاده از داروهای هدفمند و هورمونی است که در طول بارداری انجام نمی شود.

پرتو درمانی سرطان سینه در بارداری

از آنجایی که برای کنترل رشد تومورها و از بین بردن آن ها در پرتو درمانی از پرتو های قدرتمند استفاده می شود، احتمال آسیب به جنین بسیار زیاد است و ممکن است عارضه هایی مانند کاهش رشد جنین، نقص های مادرزادی ، ابتلای نوزاد به سرطان و سقط جنین به همراه داشته باشد. به همین دلیل، پرتودرمانی برای درمان سرطان به پس از تولد نوزاد موکول می شود.

چه زمانی مراجعه به پزشک برای حفظ تخمک مؤثر است؟

بیماران سرطان پستان زیر چهل سال در دو حالت برای حفظ تخمک به پزشک مختصص نازایی ارجاع داده می شوند. حالت اول، حالتی است که شیمی درمانی قبل از انجام عمل جراحی برداشتن توده سرطانی انجام می شود و حالت دوم حالتی است که درمان های تکمیلی پس از جراحی توده سرطانی آغاز می شوند. در حالت اول معمولاً جراحان سرطان پستان و آنکولوژیست ها کمتر بیماران را برای درمان ناباروری احتمالی به پزشک ارجاع می دهند زیرا درمان های ناباروری عموماً با استفاده از روش های جایگزین هورمون درمانی انجام می شود که ممکن است روی بافت تومور تأثیر داشته باشد و اندازه آن را افزایش دهد. در نتیجه اغلب کسانی که برای درمان حفظ تخمک مراجعه می کنند عمل جراحی برداشتن توده روی آن ها انجام شده و منتظر دریافت داروهای شیمی درمانی هستند. انجام هورمون درمانی به منظور حفظ بارداری باید قبل از شروع شیمی درمانی انجام شود و معمولاً فرجه ای بین دو الی چهار هفته از زمان عمل تومور تا شروع شیمی درمانی وجود دارد که در این زمان می توان درمان حفظ باروری را آغاز کرد.

چه روش هایی برای حفظ بارداری در زنان مبتلا به سرطان پستان وجود دارد؟

روش های درمانی برای حفظ باروری در افراد مبتلا به سرطان پستان متفاوت هستند و کاملاً بستگی به شرایط بیمار دارند. به عنوان مثال اگر فرد مراجعه کننده مجرد باشد ، بهترین روش برداشتن تخمک بالغ از ذخیره تخمدانی و فریز کردن یا انجماد آن است. خوشبختانه با استفاده از پیشرفت های علم پزشکی، درصد زیادی از تخمک ها پس از فریز شدن حفظ می شوند. اگر فردی متأهل باشد ، بهترین روش برای حفظ بارداری، فریز کردن جنین یا سلول تخم است که احتمال موفقیت در بارداری را بالا می برد.

گاهی ممکن است مواردی از ابتلا به سرطان پستان وجود داشته باشد که در آن ها تخمک بالغ وجود ندارد. در این حالت تخمک های نابالغ استخراج شده و در محیط آزمایشگاهی پرورش داده شده و فریز می شوند که استفاده از این روش در دنیا بسیار نادر است و مراکز اندکی توان انجام این کار را دارند.

چه عواملی احتمال موفقیت بارداری پس از درمان سرطان را افزایش می دهند؟

یکی از مهم ترین عوامل موفقیت در بارداری فرد مبتلا به سرطان پس از درمان ، سن است. به طور کلی احتمال باروری در فریز کردن جنین حدود 30 الی 35 درصد است و در روش فریز کردن تخمک احتمال بارداری مقداری کمتر است.

دریافت تخمک به منظور حفظ باروری چگونه انجام می شود؟

دریافت تخمک از افراد مبتلا به سرطان پستان به منظور حفظ بارداری به دو روش غیر تهاجمی و تهاجمی در مرکز پژوهش های ناباروری ابن سینا انجام می شود. در روش غیر تهاجمی برداشت تخمک ها با استفاده از روش واژینال و بی حسی موضعی صورت می پذیرد و بیمار نیازی به عمل جراحی ندارد. در این گونه موارد بیمار در صورتی که مجرد باشد نیاز است روال های قانونی در خصوص دریافت رضایت نامه از بیمار مبنی بر امکان آسیب به پرده بکارت طی شود. هر چند که روش واژینال در 99 درصد موارد آسیبی به پرده بکارت وارد نمی کند. در روش تهاجمی که کمتر برای بیماران مبتلا به سرطان پستان  توصیه می شود، عمل جراحی لاپاروسکوپی به منظور برداشتن فولیکول های تخمدانی انجام می شود که نیازمند انجام بیهوشی است. در نتیجه بهترین روش برداشت تخمک ، روش غیر تهاجمی یا واژینال است.

آیا بیماران قبل از عمل دریافت تخمک به منظور حفظ باروری نیاز به مصرف داروهای خاصی هستند؟

پیش از این که فرایند برداشت تخمک در بیماران مبتلا به سرطان پستان به منظور حفظ باروری انجام شود، این بیماران داروهایی دریافت می کنند که عمدتاً با هدف تحریک تخمک گذاری در بازه زمانی محدود تجویز می شوند. البته نوع داروهای تجویز شده برای بیماران بستگی به این دارد که سرطان پستان از چه نوعی است و به طور مشخص آیا این توده سرطانی دارای پذیرنده یا ریسپتور استروژن هست یا خیر. در صورتی که سلول های سرطانی دارای پذیرنده استروژن باشند پروتکل هایی وجود دارد که با استفاده از آن سطح استروژن در حالت نرمال قرار می گیرد و افزایش میزان استروژن سبب افزایش سایز تومور و مشکلات پس از آن نشود. در حالتی که سلول های سرطانی ریسپتور استروژن منفی داشته باشند ، از روش های استاندارد تحریک تخمک گذاری مانند IVF یا لقاح آزمایشگاهی استفاده می شود. در روش IVF ، ابتدا از داروهایی استفاده می شود که تخمک گذاری را تحریک کرده و سپس در اتاق عمل تخمک های آزاد شده برداشته می شوند.

نگهداری تخمک های خارج شده به منظور باروری تا چه مدتی امکان پذیر است؟

انتقال تخمک ها یا جنین های دو تا پنج روزه به رحم ، هر زمانی امکان پذیر است. در واقع می توان تخمک یا سلول جنین را برای هر مدتی در محیط آزمایشگاهی نگهداری کرد.

آیا بارداری ریسک بازگشت سرطان پستان را افزایش می دهد؟

بر اساس آخرین تحقیقات انجام شده توسط جامعه سرطان آمریکا، احتمال بازگشت سرطان در دو سال اول پس از درمان بیشترین حد خود را دارد. در نتیجه بارداری در این دوره باید حتماً تحت نظر پزشک انجام شود و در صورت امکان بارداری به پس از طی این دوره دو ساله منتقل شود. با این حال برای افرادی که مبتلا به سرطان پستان از نوع ریسپتور استروژن مثبت هستند تا مدت پنج سال از داروهایی مانند تاموکسیفن استفاده می شود که ترشح استروژن را در آن ها تا حد زیادی کاهش می دهد. در این موارد، توصیه می شود بیمار تا زمانی که از داروهای هورمون درمانی مانند تاموکسیفن استفاده می کند ، اقدام به بارداری نکند.

توجه کنید که بانوانی که به نولی پاریته دچار می‌شوند، شانس ابتلای آن‌ها به بیماری سرطان پستان افزایش می‌یابد. پس در صورتی که به تازگی درمان سرطان پستان خود را به اتمام رساندید، بهتر است برای بارداری با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

آیا امکان بارداری طبیعی پس از درمان سرطان پستان وجود دارد؟

اگر سن بیمار پایین باشد و سیکل طبیعی قاعدگی و تخمک گذاری پس از درمان سرطان به جریان بیافتد امکان بارداری طبیعی وجود دارد. با این حال احتمال بارداری طبیعی پس از درمان سرطان پستان تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند استیج سرطان، نوع و دوز مصرفی داروهای شیمی درمانی و غیره نیز قرار دارد. در خانم های زیر سی سال که درمان شیمی درمانی پس از جراحی توده سرطان پستان انجام داده اند، بارداری طبیعی با احتمال 50 تا 80 درصد اتفاق می افتاد. در زنان بین سی الی چهل سال احتمال بارداری طبیعی کاهش می یابد و به حدود 10 الی 15 درصد می رسد. اما در زنان بالای چهل سال تقریباً امکان بارداری طبیعی پس از درمان سرطان وجود ندارد. نکته مهم این است که در این افراد حتی با وجود برگشت سیکل طبیعی قاعدگی ممکن است امکان بارداری طبیعی به دلیل کاهش رزرو تخمدانی وجود نداشته باشد. ترجیح عمومی پزشکان در این است که با توجه به شرایط بیمار، زمان کافی برای بروز بارداری طبیعی در نظر گرفته شود. سپس در صورتی که این امر به طور قطعی امکان پذیر نباشد و سن بیمار اجازه صبر بیشتر را ندهد ، بازگرداندن تخمک ها به تخمدان یا سلول تخم به رحم انجام شود.

در حال حاضر چه تعدادی از افراد واجد شرایط انجام درمان های حفظ باروری، این درمان را دریافت می کنند؟

متأسفانه در جامعه امروزی ما آگاهی لازم در خصوص امکان باروری پس از سرطان وجود ندارد. علاوه بر این، بسیاری از افراد دید بسیار منفی نسبت به درمان های سرطان پستان دارند و نسبت به درمان های حفظ باروری خوش بین نیستند ، در نتیجه افزایش آگاهی در خصوص این مورد الزامی است.

آیا پیوند تخمدان نقشی در درمان ناباروری دارد؟

در ایران هنوز به طور جدی پیوند بافت تخمدان انجام نشده است اما در کشورهای پیشرفته پیوند تخمدان پس از درمان سرطان پستان یا سرطان تخمدان انجام شده و مواردی متعددی از تولد طبیعی نیز گزارش شده است.

آیا بارداری پس از سرطان پستان ریسکی برای جنین به همراه دارد؟

پس از گذشت مدت زمان تعیین شده پس از طی درمان سرطان پستان و اجازه پزشک مبنی بر امکان بارداری در فرد، بارداری به طور کامل و بدون مشکل امکان پذیر است و هیچ آسیب یا عوارض احتمالی به جنین یا مادر گزارش نشده است.

آیا امکان شیردهی پس از درمان سرطان پستان وجود دارد؟

معمولاً سینه ای که بافت اصلی آن در طول درمان سرطان پستان حفظ شده است، تحت درمان های پرتو درمانی قرار گرفته است و بسیاری از داکت ها و غدد تولید شیر در پستان بر اثر این درمان از بین رفته اند. در نتیجه تولید شیر پس از درمان سرطان یا انجام نمی شود یا به میزان کمی تولید می شود. در صورت امکان تولید شیر در بافت سینه فردی که تحت درمان سرطان پستان قرار گرفته است، شیردهی به نوزاد هیچ گونه عوارضی نه برای مادر و نه برای کودک وجود ندارد.

در مورد سرطان پستان در دوره بارداری و شیردهی در مطلب دیگری به طور مفصل صحبت کردیم که به شما پیشنهاد می‌کنیم که این مطالب را نیز بخوانید.

جمع بندی

درمان سرطان پستان در طول بارداری کاری پیچیده، و نیازمند همکاری تیمی متشکل از متخصصان آنکولوژی، جراحی پستان و زنان و زایمان است. برای دریافت مشاوره بهتر در خصوص راهکارهای درمانی و شیردهی در طول درمان سرطان پستان ، می توانید با دکتر فرهاد موسی زاده، جراح و متخصص پستان تماس بگیرید.

برای مشاوره با دکتر فرهاد موسی زاده کافیست از طریق صفحه نوبت دهی ما اقدام نمایید. دکتر فرهاد موسی زاده فوق تخصص سرطان سینه در تهران است و شما می‌توانید از مشاوره حضوری با ایشان بهره مند شوید.

منبع

https://www.healthline.com/health/pregnancy/breast-cancer-during-pregnancy#outlook

جهت کسب اطلاعات بیشتر به پیج اینستاگرام دکتر فرهاد موسی زاده مراجعه نمایید.