از سال ۱۸۸۲ با انجام اولین ماستکتومی، رویکرد مدرن برای درمان سرطان سینه آغاز شد. در سال‌های بعد، انواع داروهای شیمی درمانی سرطان سینه توسط سازمان غذا و دارو ایالات متحده آمریکا تایید شدند. این داروها سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دادند. با این حال، پاسخ بدن افراد هنگام استفاده از داروهای شیمی درمانی در سرطان سینه متفاوت بود. به طوری که گاه بیماری به طور کامل ریشه کن میشد و در برخی موارد، تاثیری بر کاهش پیشرفت بیماری نداشتند.
با پیشرفت علم پزشکی و تولید داروهای پر بازده، شیمی درمانی سرطان سینه به یکی از راههای اصلی برای درمان این سرطان تبدیل گشت. این داروها به صورت وریدی به بدن تزریق می‌شوند تا بر سلول‌های سرطانی اثر مستقیم داشته باشند. در برخی موارد نیز داروهای شیمی درمانی سرطان پستان به صورت قرص مصرف می‌گردند.
در بسیاری از موارد، شیمی درمانی پستان همراه با درمان‌های دیگر مانند جراحی و پرتو درمانی انجام می‌گیرد. زیرا شیمی درمانی احتمال درمان سرطان پستان را افزایش داده و خطر بازگشت بیماری را به شدت کاهش می‌دهد. به این ترتیب، تاثیر این داروها بر افزایش کیفیت زندگی افراد را نباید نادیده گرفت.
آنچه در این تحقیق میخوانید
شیمی درمانی چیست؟
بسیاری از ما می‌دانیم که شیمی درمانی سرطان سینه، یکی از مراحل اصلی درمان به حساب می‌آید. با این حال نمی‌دانیم که معنی دقیق شیمی درمانی چیست و اینکه چرا انجام شیمی درمانی پستان ضرورت دارد.
طی این روش درمانی، داروهای شیمی درمانی به صورت تک دارویی یا ترکیبی (چند دارو به صورت همزمان) به بدن بیمار تزریق می‌گردند. سپس بیمار باید یک دوره را استراحت کند و به بدن خود اجازه بهبودی دهد. شدت بیماری بر تعداد جلسات شیمی درمانی بیمار تاثیر گذار است. با این حال، معمولا بیمار به طور متوسط هر دو یا چهار هفته یکبار به انجام شیمی درمانی سرطان سینه نیاز دارد.
در یک بیان ساده باید گفت که داروهای شیمی درمانی به از بین بردن تومور یا سلول‌های سرطانی باز مانده از جراحی کمک می‌کنند. استفاده از داروهای شیمی درمانی معمولا همراه با روش‌های دیگر درمان سرطان سینه، مانند پرتو درمانی، صورت می‌گیرد. با این حال، به هیچ عنوان نباید نقش هر یک از این درمان‌ها را کمرنگ‌تر از دیگری دانست.
از نظر پزشکان مجرب و متخصص از جمله دکتر فرهاد موسی زاده مصرف داروهای شیمی درمانی از متاستاز تومور نیز جلوگیری میکند. متاستاز فرایندی است که طی آن سلول‌های سرطانی به قسمتهای دیگر بدن نفوذ خواهند کرد. برای مثال، در مورد سرطان پستان معمولا انتقال سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی نزدیک سینه می‌تواند منجر به پیشرفت بیماری گردد. همچنین شکل‌گیری تومورهای جدید در ریه و کبد می‌تواند درمان سرطان سینه را پیچیده کند. اما داروهای شیمی درمانی می‌توانند از وقوع این شرایط جلوگیری به عمل آورند.
مقاله مرتبط: پورت گذاری در شیمی درمانی
در کدام نوع از سرطان سینه از شیمی درمانی استفاده میشود؟
به طور کلی، انجام شیمی درمانی یکی از مراحل اصلی فرایند درمان سرطان سینه است. اما لازم است بدانید که همه بیمارانی که به سرطان پستان مبتلا می‌شوند، لزوما نیازی به انجام شیمی درمانی سرطان پستان ندارند. تشخیص اینکه آیا یک بیمار به انجام شیمی درمانی پستان نیاز دارد یا خیر بر اساس شرایط بیمار و تحت نظارت مستقیم پزشک متخصص انجام می‌گیرد. با همه این اوصاف، شیمی درمانی سرطان سینه در هر مرحله از درمان می‌تواند به کار گرفته شود که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
شیمی درمانی قبل از جراحی سرطان
گاهی پزشک متخصص پیش از انجام جراحی سرطان سینه چند جلسه شیمی درمانی برای بیمار تجویز میکند. انجام شیمی درمانی قبل از جراحی سرطان سینه را تحت عنوان درمان نئوادجوانت یا شیمی درمانی نئوادجوانت می‌شناسند. ممکن است بیماری فرد از نوع سرطان سینه التهابی باشد. در چنین شرایطی انجام شیمی درمانی سرطان پستان قبل از جراحی ضرورت پیدا میکند. همچنین نوع خاصی از سرطان سینه تحت عنوان سرطان پستان سه گانه منفی، نسبت به هورمون تراپی مقاوم است. در نتیجه برای کاهش اندازه تومور، لازم است از داروهای شیمی درمانی سرطان سینه استفاده گردد.
به طور کلی، از شیمی درمانی سرطان پستان قبل از جراحی در موارد زیر استفاده میشود:
- سرطان سینه التهابی
- سرطان سینه HER2 مثبت
- سرطان سینه سه گانه منفی
- سرطان سینه با استیج بالا
- سرطانهایی که به غدد لنفاوی گسترش یافتهاند
- سرطان سینه با تومورهای بزرگ
ضرورت شیمی درمانی قبل از جراحی سینه در چیست؟
هدف اصلی از شیمی درمانی پستان قبل از جراحی، کوچک کردن تومور است. این مساله در کاهش تهاجم جراحی پستان نقش اساسی ایفا میکند. در بسیاری از موارد، انجام شیمی درمانی در سرطان سینه قبل از جراحی، جراحی ماستکتومی را تبدیل به جراحی لامپکتومی میکند. همچنین شیمی درمانی قبل از جراحی پستان خطر بازگشت سرطان را به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.
معمولا هنگامی که بیمار، تومور بزرگی داشته باشد یا تومور سینه به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کند، لازم است قبل از جراحی، شیمی درمانی سرطان سینه انجام گیرد. سرطان پستان متاستاتیک عنوانی است که به این نوع سرطان اطلاق می‌گردد. معمولا سرطان سینه با استیج 3 و 4 از نوع متاستاتیک هستند.
شیمی درمانی بعد از جراحی سرطان
در بسیاری از موارد، پزشک پس از جراحی تومور و خارج کردن آن، از شیمی درمانی سرطان پستان به عنوان درمان مکمل استفاده میکند. ضرورت انجام این کار در کاهش خطر عود سرطان ( در بین عموم منظور از عود سرطان رشد مجدد سلول های باقی مانده از سرطان در حین درمان است) در آینده خواهد بود. در واقع، ممکن است حین جراحی تعداد محدودی از سلول‌های تومور باقی مانده باشند. انجام شیمی درمانی پستان بعد از جراحی، سلول‌های سرطانی باقی مانده را از بین خواهد برد. به این روش درمانی، درمان کمکی نیز می‌گویند. انجام شیمی درمانی سرطان سینه بعد از جراحی در انواع سرطان‌های زیر مرسوم است:
- کارسینوم داکتال مدولاری
- کارسینوم داکتال موسینوس
- کارسینوم داکتال پاپیلاری
- کارسینوم داکتال توبولار
- کارسینوم لوبولار تهاجمی
مقاله مرتبط : تغذیه در شیمی درمانی
از نظر دکتر فرهاد موسی زاده انجام شیمی درمانی سرطان پستان بعد از جراحی، به یکی از دلایل زیر باید انجام گیرد:
- وجود سلول‌های سرطان سینه در غدد لنفاوی
- بزرگ بودن تومور موجود در سینه
- ابتلا به سرطان پستان در استیج‌های بالا (درجه ۳)
- ابتلا به سرطان پستان سه گانه منفی که در آن سلول‌های سرطانی، گیرنده‌های هورمونی ندارند. این نوع سرطان به هورمون درمانی پاسخ نخواهد داد.
شیمی درمانی در سرطان سینه ثانویه
تومورهای ثانویه‌ای که در اثر پخش سلول‌های سرطان سینه در بدن به وجود می‌آیند، به کمک داروهای شیمی درمانی از بین خواهند رفت. در واقع، هنگامی که داروهای شیمی درمانی به صورت یکجا یا ترکیبی به بدن تزریق می‌شوند، از طریق گردش خون در بدن جریان پیدا خواهند کرد. در نتیجه این داروها به قسمتهای دیگر بدن نیز راه یافته و سلول‌های گسترش پیدا کرده را از بین خواهند برد. به این ترتیب، انجام شیمی درمانی می‌تواند به کنترل یا کم کردن سرطان و علائم ناشی از آن کمک نماید.
نام داروهای شیمی درمانی سرطان سینه چیست؟
داروهای شیمی درمانی سرطان سینه انواع مختلفی دارند. انتخاب بهترین دارو برای درمان هر بیمار به عهده پزشک معالج است. شرایط مختلف بیمار مانند سلامت عمومی بدن یا ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، در تعیین نوع دارو تاثیر گذار است. بر همین اساس نیز ممکن است بیمار از یک داروی شیمی درمانی یا از ترکیب چند دارو به صورت همزمان استفاده کند.
برخی از رایج‌ترین داروها برای شیمی درمانی سرطان پستان پیشرفته شامل موارد زیر می‌شوند:
- دوستاکسل – سیکلوفسفامید
- اپی ریبیسین – سیکلوفسفامید (همچنین به عنوان EC شناخته میشود)
- دوستاکسل
- اریبولین
- پاکلی تاکسل
- دوکسوروبیسین – سیکلوفسفامید (همچنین به عنوان AC شناخته میشود)
- سیکلوفسفامید – متوترکسات – فلوئورواوراسیل (5FU) (همچنین به عنوان CMF شناخته میشود)
در مواردی که بیمار به سرطان پستان ثانویه مبتلا شده است، از نمونه‌های داروهای شیمی درمانی زیر می‌توان برای درمان وی استفاده نمود:
- کاپسیتابین
- سیکلوفسفامید با یا بدون متوترکسات
- اپی روبیسین
- جمسیتابین – پاکلی تاکسل
- پاکلیتاکسل – کربوپلاتین
- ناب پاکلی تاکسل – کربوپلاتین
- وینورلبین
مزیت شیمی درمانی قبل از جراحی پستان چیست؟
در جراحی سرطان پستان، تومور ناحیه سینه برداشته میشود. هر چه اندازه تومور بزرگتر باشد، حفظ بافت سینه بیمار دشوارتر می‌گردد. در مواردی که تومور خیلی بزرگ باشد، پزشک متخصص انجام چند جلسه شیمی درمانی را برای بیمار تجویز خواهد کرد. شیمی درمانی کمک میکند تا اندازه تومور کوچکتر شده و حفظ بافت پستان امکان پذیرتر باشد.
البته لازم است این نکته را یادآور کنیم که انجام شیمی درمانی قبل از جراحی سرطان سینه می‌تواند تومور را محو کرده و تشخیص آن را دشوار سازد. بنابراین پزشک جراح به کمک یک مارکر فلزی، محل تومور (مرکز تومور) را نشانه گذاری خواهد کرد. این مارکر پس از اتمام جلسات شیمی درمانی به تشخیص محل دقیق جراحی کمک خواهد کرد.
در سال‌های اخیر، از مارکرهایی استفاده میشود که از طریق رادار قابل تشخیص هستند. استفاده از این مارکرها در بیماران زیادی به دریافت نتیجهای عالی منجر گردیده است. مخصوصا این که نصب این گونه مارکرها و تشخیص آن به کمک رادار کمک میکند تا در هنگام جراحی سینه، کمترین مقدار بافت از پستان برداشته شود.
تعداد جلسات شیمی درمانی در سرطان سینه چند جلسه است؟
تعداد جلسات شیمی درمانی برای هر بیمار متفاوت است. شدت بیماری و سلامت عمومی بدن فرد، بر نوع دارو و میزان دوز مصرفی آن تاثیر می‌گذارد. همین مساله می‌تواند دوره شیمی درمانی را کوتاه‌تر یا بلندتر نماید.
در هر صورت پزشک متخصص بر اساس فاکتورهای زیر تعداد جلسات شیمی درمانی پستان را مشخص میکند.
- میزان پخش و پیشرفت بیماری در بدن
- استیج سرطان سینه
- نوع سرطان سینه (تهاجمی بودن و غیرتهاجمی بودن)
- حساسیت‌های بیمار
لازم است یادآوری کنیم که تعداد جلسات شیمی درمانی قبل از جراحی می‌تواند با تعداد آن بعد از جراحی متفاوت باشد. این مساله بر اساس نظر پزشک تعیین خواهد شد.
به طور میانگین، افراد مبتلا به سرطان سینه هر دو تا چهار هفته یکبار نیاز به یک جلسه شیمی درمانی دارند. ممکن است پزشک تعداد ۸ جلسه شیمی درمانی سرطان سینه برای فرد تجویز کند. این جلسات در فواصل سه هفته‌ای اجرا می‌گردند. با این حال ممکن است بسته به نوع بیماری، چهار جلسه شیمی درمانی با فواصل دو هفته برای بیمار تجویز گردد. معمولا کل دوره شیمی درمانی در سرطان سینه باید در طول ۴ ماه انجام گیرد.
هزینه شیمی درمانی چقدر است؟
شیمی درمانی به صورت جلسه‌ای انجام می‌گیرد. در هر جلسه، یک یا چند دارو به صورت همزمان، به بیمار تزریق خواهد شد. هزینه این روش درمان سرطان سینه به نوع داروها بستگی دارد. این هزینه به صورت جلسه‌ای پرداخت می‌گردد. به طور میانگین هر جلسه شیمی درمانی هزینه‌ای در حدود …… برای بیمار در پی خواهد داشت.
عوارض شیمی درمانی در سرطان سینه شامل چه مواردی است؟
با اینکه فرایند شیمی درمانی در درمان سرطان نقش بسزایی دارد، اما عوارض جانبی آن برای بیماران آزاردهنده خواهد بود. شدت عوارض شیمی درمانی و نوع آنها به داروی مصرفی و مقدار دوز آن بستگی دارد. با این حال، برخی از عوارض شیمی درمانی در عمده افراد به چشم می‌خورند که عبارتند از:
- احساس ضعف و خستگی
- ابتلا به مشکلات گوارشی مانند اسهال یا یبوست
- ایجاد تغییر در مو، پوست و ناخن مانند شکننده شدن ناخن‌ها یا ریزش مو
- از دست دادن اشتها
- احساس تهوع شدید و استفراغ
- بی حسی یا گزگز اندام بدن
- مقاومت کمتر در برابر عفونتها
- خونریزی و کبودی
- تاثیر بر امکان بازسازی پستان
عوارض ناشی از شیمی درمانی سرطان سینه می‌توانند بسیار حاد یا خفیف باشند. به طوری که در حین درمان، برخی از افراد می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهند. در صورتی که برخی دیگر دوره درمانی زمان بر و سخت تری را پشت سر خواهند گذاشت اما در نهایت نباید فراموش کنیم که این عوارض گذرا و نیاز سلامتی و درمان بیماری ما هستند.
در صورت بروز عوارض شدید و غیرقابل تحمل می‌توانید درباره وضعیت خود با پزشک معالج صحبت کنید. تجویز برخی داروهای حمایتی مانند داروهای ضد تهوع می‌تواند عوارض جانبی شیمی درمانی را کاهش دهد. لازم است یادآوری کنیم که عوارض جانبی شیمی درمانی معمولا پس از تمام شدن دوره درمان از بین خواهند رفت.
جمع بندی نهایی
انجام شیمی درمانی در طول چرخه درمان سرطان سینه اهمیت بسیاری دارد. این درمان می‌تواند قبل از جراحی یا پس از جراحی سرطان پستان انجام گیرد. نحوه پاسخ بدن بیمار به هر یک از داروهای شیمی درمانی سرطان سینه متفاوت است. از این رو، گاهی برای افزایش بازده فرایند شیمی درمانی، ممکن است از یک یا ترکیب چند دارو استفاده شود. تشخیص نوع دارو و تعداد جلسات شیمی درمانی مورد نیاز بیمار بر عهده پزشک معالج است.
هر چه تجربه پزشک در زمینه درمان بیماران مبتلا به سرطان سینه بیشتر باشد، بازده درمانی افراد نیز افزایش می‌یابد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق قسمت تماس با ما در همین وبسایت با دکتر فرهاد موسی زاده در ارتباط باشید.
منابع:
https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/breast-cancer/treatment/chemotherapy
https://www.breastcancer.org/treatment/chemotherapy
