تغذیه در شیمی درمانی

از آنجایی که در طول دوران شیمی درمانی برای درمان سرطان پستان عوارضی از قبیل مشکلات گوارشی شامل یبوست و اسهال، تهوع، کاهش وزن و بی اشتهایی ممکن است در بیماران بروز کند ، می توان با تنظیم یک رژیم غذایی مناسب این عوارض را کاهش داد.

عوارض شیمی درمانی در افراد مختلف متفاوت است و در صورتی که عوارض کنترل نشود ممکن است در روند درمان سرطان پستان اختلال ایجاد شود. بنابراین، بسته به تغییرات و عوارضی که ممکن است فرد دچار آن شود ، رژیم غذایی بیمار نیز لازم است تغییر کند. برخی از عوارض در فرایند شیمی درمانی انواع سرطان مشترک هستند و یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که پس از درمان تا سال ها عوارض ممکن است در فرد باقی بماند در صورتی که این عوارض کنترل نشوند. در این مطلب قصد داریم به نکاتی برای تغذیه بهتر در دوران شیمی درمانی اشاره کنیم.

در ادامه درباره تغذیه در شیمی درمانی خواهید خواند:

برای کاهش آفت های دهانی در شیمی درمانی چه می توان کرد؟

در حین شیمی درمانی سیستم ایمنی بدن به دلیل کاهش تعداد گلبول های سفید تضعیف می شود. به همین دلیل ممکن است عوارضی مانند آفت ها و التهاب های دهانی در بیمار ایجاد شود. در صورتیکه این عوارض با رژیم غذایی کنترل نشوند ، ممکن است آفت های دهانی تبدیل به زخم های آزاردهنده شوند که فرایند جویدن و بلغ غذا را در بیمار دچار مشکل کند که این مسئله به نوبه خود می تواند سبب بروز مشکلات دیگر از جمله کاهش وزن و بی اشتهایی شود.

یکی از راهکارهای کنترل عوارض دهانی در شیمی درمانی ، افزایش میزان پروتئین دریافتی از طریق رژیم غذایی است. بهترین پروتئینی که برای بیماران تجویز می شود، سفیده تخم مرغ است. علاوه بر این ماست یکی از منابع سرشار از پروتئین است که مصرف آن می تواند روی زخم های دهانی تأثیر بسزایی داشته باشد.

مسئله دیگر این است که اگر فردی در طی شیمی درمانی سرطان سینه دچار زخم های دهانی شد باید از مصرف یک سری مواد غذایی مانند مرکبات، آب انار، رب انار، کیوی و سایر میوه های اسیدی و مواد غذایی شیرین مانند مربا و انواع شیرینی جات پرهیز کند. علاوه بر این، بیمار نباید از سبزیجات خام که نیاز به جویدن دارند استفاده کند. علاوه بر این باید این نکته را در نظر داشت که انواع ادویه جات، ترشیجات و مواد غذایی محرک می توانند آفت های دهانی را تشدید کنند.

سرطان پستان به شیوه‌هایی مختلفی درمان می‌شود و شیمی درمانی یکی از این روش‌هاست که باید در مورد تغذیه آن دقت بسیاری زیادی انجام داد.

برای پیشگیری التهاب دستگاه گوارش ناشی از شیمی درمانی چه می توان کرد؟

یکی دیگر از مشکلات اصلی که بیمار در روزهای اول شیمی درمانی در انواع سرطان تجربه می کند، مشکلات گوارشی از جمله اسپاسم های شدید معده است. برای کاهش این عوارض می توان در زمان هایی که بیمار اسپاسم های شدید معده دارند باید از مصرف گوشت به خصوص گوشت قرمز پرهیز کنند. مصرف شیر نیز در این مواقع توصیه نمی شود. به جای آن تأمین پروتئین های مورد نیاز بدن می توان از غذاهای سبک مانند کته، هویج و سبزیجات پخته و پوره سیب استفاده کرد.  در مقابل بیمار باید از مصرف غذاهای سنگین برای گوارش مانند جو و حبوبات خودداری کند.

برای مقابله با یبوست یا اسهال ناشی از شیمی درمانی چه می توان کرد؟

معمولاً افرادی که در حال شیمی درمانی هستند بسته به نوع دارو و میزان دوز مصرفی ممکن است به طور مکرر دچار اسهال ، یبوست یا هر دو شوند. در این مواقع بر حسب مشکلی که برای بیمار به وجود می آید توصیه هایی وجود دارد. در صورتی که بیمار دچار سرطان های گوارش مانند سرطان روده است ، تا قبل از جراحی باید مصرف فیبر در مواد غذایی به شدت محدود شود زیرا ممکن است دچار انسداد سیستم گوارشی و روده ها شوند. برای پیشگیری از انسداد روده یا یبوست می توان از هویج ، قارچ، کلم بروکلی یا کدو حلوایی پخته استفاده نمود.

اما اگر سرطان از نوع سرطان های غیر گوارشی باشد برای پیشگیری از یبوست پیشنهاد می شود بیماران سبزیجات را حتماً در رژیم غذایی خود لحاظ کنند. اما نکته ای که وجود دارد این است که میزان گلبول های سفید در بیمار به طور مکرر کنترل می شود و در صورت پایین بودن گلبول های سفید مصرف میوه ها و سبزیجات باید به صورت پوره شده و پخته باشد و بیمار باید از مصرف آجیل و خشکبار خودداری کند. علاوه بر این، میزان مایعات دریافتی خیلی می تواند در دوران شیمی درمانی کمک کننده باشد که البته اکثر بیمارانی که شیمی درمانی می کنند معمولاً از بیماران دیگر یا پرستار خود شنیده اند که مصرف آب را باید افزایش داد.

در صورتی که بیمار بر اثر مصرف داروهای شیمی درمانی دچار اسهال باشد بهتر است مصرف سبزیجات از رژیم غذایی بیمار حذف شود و تنها ماده غذایی گیاهی که می تواند به کاهش اسهال بسیار کمک کند، هویج پخته است. علاوه بر این، به دلیلی که بیمار دچار اسهال مقادیر زیادی پتاسیم از دست می دهد و دچار افت فشار خون می شود ، باید مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند موز را در رژیم غذایی بیمار قرار داد.

آیا می توان در طی شیمی درمانی از مکمل های ویتامین استفاده نمود؟

پیشنهاد ما این است که در طول روند شیمی درمانی بیماران از مصرف خودسرانه انواع مکمل های ویتامین شامل ترکیبات ویتامین B مانند نوروبیون خودداری کنند مگر آنکه به تشخیص آنکولوژیست مصرف برخی از مکمل ها توصیه شود. دلیل اینکه استفاده از مکمل های داروهایی توصیه نمی شود این است که اکثر آن ها فشار بر کلیه ها را افزایش می دهند و از آنجایی که داروهای شیمی درمانی نیز باید از طریق کلیه دفع شوند ممکن است در عملکرد کلیه ها و روند درمان اختلال ایجاد گردد.

برای رفع مشکل بی اشتهایی در طول شیمی درمانی چه می توان کرد؟

بی اشتهایی یکی از عوارض جانبی رایج مصرف داروهای شیمی درمانی در درمان انواع سرطان است. برای اینکه بی اشتهایی سبب کاهش وزن و عدم رسیدن مواد غذایی مفید به بدن نشود بیماران می توانند غذاهایی استفاده کنند که در عین کم حجم بودن ، سرشار از کالری و انواع مواد مغذی هستند. به عنوان مثال می توان از جوانه های گندم و سایر حبوبات به تنهایی، در سالاد و یا به صورت ترکیب در غذا یا ماست استفاده کرد. در شرایطی می توان به طور موقت مقدار چربی مواد غذایی را با استفاده از دانه های روغنی و خشکبار مانند گردو، فندق و بادام زمینی افزایش داد. اگر بیماری بی اشتهایی داشته باشد و در زمانی که بی اشتهایی دارد به اندازه کافی مواد غذایی به بدن او نرسد ، ممکن است بیمار دچار تحلیل عضلانی و ضعف شدید شود و نتواند حتی کارهای روزمره خود را انجام دهد. در نتیجه ، باید تلاش نمود در فرایند شیمی درمانی ، غذاهای مفید در حجم کم استفاده نمود.

اگر علاقه مند هستید که با غذاهای ضد سرطان سینه نیز آشنا شوید، به شما پیشنهاد می‌کنیم مطالب دیگر سایت ما را مطالعه کنید.

برای رفع مشکل تهوع ناشی از شیمی درمانی چه مواردی باید رعایت شوند؟

بیمارانی که در طول فرایند شیمی درمانی با عارضه تهوع مواجه می شوند باید سعی کنند میوه های مصرفی خود را به صورت منجمد استفاده کنند. غذاهای سرد و خنک می توانند حالت تهوع را کاهش دهند. در نظر داشته باشید که استفاده از میوه ها و آب میوه های شیرین حالت تهوع را افزایش می دهند. در بیمارانی که تهوع دارند ، می توان از غذاهای خشک مانند نان لواش یا نان سوخاری استفاده نمود. علاوه بر این استفاده از آب لیمو ترش و بوییدن پوست آن می تواند تهوع را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

بیمارانی که دچار کبد چرب هستند در طول شیمی درمانی باید چه مواردی رعایت کنند؟

برخی از داروهای هورمون درمانی مانند لتروزول و تاموکسیفن که برای درمان و جلوگیری از بازگشت توده های سرطانی استفاده می شوند به دلیل ماهیت استروئیدی و کاهش متابولیسم بدن می توانند سبب بروز بیماری کبد چرب شوند. در نتیجه بیمارانی که از این داروها استفاده می کنند باید در کنار رژیم غذایی مناسب ، ورزش و تحرک را در برنامه خود قرار دهند. برای کاهش آنزیم های کبدی و کاهش فشار بر کبد می توان از میوه های قرمز مانند آب انار، زرشک و غیره استفاده نمود. علاوه بر این، بیماران پس از طی فرایند شیمی درمانی باید مصرف غذاهای چرب و دارای کربوهیدرات فراوان را در رژیم غذایی خود کاهش دهند.

سخن پایانی

فردی که دچار سرطان می شود باید بداند که در طول روندهای مختلف درمان شامل پرتودرمانی، جراحی و شیمی درمانی ، رعایت رژیم غذایی و توصیه های تغذیه ای می تواند تا حد زیادی به روی فرایند درمان و کاهش عوارض ناشی از آن تأثیر گذار باشد. بنابراین، توصیه می شود از جراح خود بخواهید شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا توصیه های غذایی لازم در طول فرایند درمان را به شما ارائه کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سرطان پستان، جراحی سرطان سینه و سایر روش های درمانی و موارد مرتبط با آن می توانید به صفحه اینستاگرام دکتر موسی زاده ، متخصص جراحی پستان با آدرس @Drmoussazadeh مراجعه فرمایید.

برای مشاوره با دکتر فرهاد موسی زاده کافیست از طریق صفحه نوبت دهی ما اقدام نمایید. دکتر فرهاد موسی زاده فوق تخصص سرطان سینه در تهران است و شما می‌توانید از مشاوره حضوری با ایشان بهره مند شوید.