بیماری های مربوط به رشد پستان

یکی از مهمترین مراقبت های بهداشتی که زنان و دختران جوان باید به آن توجه داشته باشند، توجه به تغییرات و مشکلات ایجاد شده در سینه هاست. رشد غیر طبیعی سینه ها، مشکلات مادرزادی، عدم تقارن پستان، آتروفی، سینه های توبروس، فیبروآدنوم، بیماری خوش خیم پستان، ماستالژی و سایر اختلالات پستان در صورت عدم مراقبت درست و به موقع می توانند باعث ایجاد چالش ها و مشکلات جدی دیگری شوند. شناخت صحیح از آناتومی سینه ها، معاینه دقیق و حساس توسط پزشک باعث می شود تا بیماران اطلاعاتی مهم و کلیدی را در مورد جنسیت و سلامت خود کسب کنند. این اطلاعات باعث می شود تا پیشگیری اولیه و اقدامات درمانی مورد توجه و اهمیت بیشتر قرار گیرند. این موضوع به ویژه در افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان سینه هستند، اهمیت بیشتری دارد. هر گونه تورم، ترشح از نوک پستان یا درد سینه می‌ تواند زنگ هشداری جدی باشد.

هنگام مراجعه به پزشک سینه ها از نظر اندازه، تقارن، وجود ضایعات پستان، تغییرات پوستی، حساسیت یا آسیب شناسی نوک پستان (مانند برآمدگی ها یا ترشحات آرئولار) ارزیابی می شوند تا تشخیص و درمان قطعی داده شود.

در این مقاله ضمن بررسی آناتومی و ساختار پستان، مراحل رشد و سایر مشکلات مربوط به آن و چگونگی درمان همگی مورد بررسی قرار می‌گیرند. پس با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر بیاموزید.

آناتومی و ساختار پستان

ساختار سینه زنان پیچیده است و شامل چربی، غدد و بافت همبند، لوب ها، لوبول ها، مجاری، غدد لنفاوی، عروق خونی و رباط ها می باشد.

هر سینه دارای حدود 15 تا 20 لوبول است که از نوک پستان منشعب می شوند. هر لوبول دارای کیسه های کوچک و توخالی به نام آلوئول است. لوبول ها توسط شبکه ای از لوله های نازک (مجرای شیری) به هم متصل می شوند. این لوله های نازک، شیر را از آلوئول ها به سمت ناحیه تیره پوست در مرکز سینه (آرئول) می برند. در ناحیه آرئول، مجاری به هم متصل شده و به مجاری یا لوله های بزرگتری می رسند که به نوک پستان ختم می شوند.

فضاهای اطراف لوبول ها و مجاری با چربی، رباط ها و بافت همبند پر شده است. میزان چربی سینه ها تا حد زیادی اندازه آنها را تعیین می کند. بافت سینه زن به تغییرات چرخه ای در سطح هورمون حساس است. در اکثر زنان این بافت با افزایش سن تغییر می کند. به این صورت که میزان چربی نسبت به بافت متراکم بیشتر می شود. سینه بافت ماهیچه ای ندارد. ماهیچه ها در زیر سینه ها قرار دارند و آنها را از دنده ها جدا می‌کنند.

اکسیژن و مواد مغذی از طریق خون در شریان‌ ها، مویرگ‌ ها و رگ‌های خونی نازک به بافت پستان می‌ رسند.

سیستم لنفاوی شبکه ای از غدد لنفاوی و مجاری لنفاوی است که به مبارزه با عفونت کمک می کند. غدد لنفاوی در زیر بغل، بالای استخوان ترقوه، پشت استخوان سینه و در سایر قسمت‌های بدن یافت می‌ شوند. آن ها مواد مضری را که ممکن است در سیستم لنفاوی وجود داشته باشند، به دام انداخته و به طور ایمن آنها را از بدن تخلیه می‌ کنند. این غدد نقش مهمی در سلامت سینه ها دارند.

مراحل رشد پستان در بانوان

رشد پستان در بانوان یکی از مهم‌ ترین مراحل رشد در سیستم تولید مثل آنهاست. رشد سینه ها قبل از تولد آغاز شده و تا پایان دوران بلوغ ادامه پیدا می‌ کند. سپس بار دیگر در طول دوران بارداری و شیردهی رشد بیشتری خواهد یافت .در طول سیکل قاعدگی و همچنین زمانی که یک زن به دوران یائسگی خود نزدیک می‌شود، تغییراتی در پستان ها مشاهده خواهد شد.

مراحل رشد از جنینی تا بلوغ

زمانی که جنین در رحم مادر مراحل رشد خود را طی می کند، سینه ها همزمان با سایر اندام های دیگر شروع به رشد می کنند. رشد سینه ها در ناحیه قفسه سینه موجب افزایش ضخامت در این قسمت می شود که به آن  برآمدگی پستانی یا خط شیر گفته می شود. رشد نوک سینه ها و ابتدای سیستم مجرای شیر در همان بدو تولد نوزادان دختر اتفاق می افتد.

زمانی که یک دختر به سن بلوغ می رسد، اولین نشانه های رشد سینه شروع به نمایان شدن می کنند. هنگامی که تخمدان ها شروع به تولید و ترشح استروژن می کنند، چربی در بافت همبند جمع می شود. این باعث بزرگ شدن سینه ها و رشد سیستم کانال ها می شود. اغلب موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل نیز در این زمان ظاهر می شوند.

پس از شروع تخمک گذاری و قاعدگی، سینه ها شروع به بالغ شدن می کنند و غدد در انتهای مجاری شیر تشکیل می شوند. سینه ها و سیستم مجاری با رشد و تکامل بسیاری از غدد و لوبول ها به رشد و بلوغ ادامه می دهند. سرعت رشد سینه متفاوت است و برای هر زن جوان متفاوت است. به طور کلی رشد سینه در دختران دارای 5 مرحله است.

• مرحله 1: پیش از نوجوانی فقط نوک سینه ها برجسته می‌شود.
• مرحله 2: جوانه‌ها ظاهر می‌شوند. سینه و نوک پستان بلند می‌شود. ناحیه تیره پوست اطراف نوک پستان (آرئول) بزرگتر می‌شود.
• مرحله 3: سینه‌ها کمی بزرگتر شده و بافت غده‌ای سینه رشد پیدا می‌کند.
• مرحله 4: آرئول و نوک سینه برآمده شده و قسمت بالایی پستان بیشتر شکل می‌گیرد.
• مرحله 5: سینه گرد شده و فقط نوک سینه بالا می‌رود.

رشد پستان در بارداری

همانطور که اندام های بدن در طول بارداری دستخوش تغییراتی می شوند، سینه های  نیز تغییر پیدا کرده و خود را برای تولید و تامین شیر مورد نیاز نوزاد آماده می کنند. رشد پستان در بارداری با درد، تغییر رنگ، تورم و حساس شدن آن ها همراه است.

در طول سه ماهه اول بارداری (هفته های 1 تا 12)، سینه ها ممکن است ورم کرده و با احساس گزگز شدن همراه باشند. همچنین بیرون زدن نوک سینه ها بیش از حد معمول خواهد بود.

در سه ماهه دوم بارداری (هفته 13 تا 27) رشد سینه ها با تغییر اندازه و حجم آنها همراه است و احساس حساسیت و گزگز کمتر خواهد شد. با رشد سینه ها، سیاهرگ های زیر پوست بیشتر به چشم می آیند.

در سه ماهه سوم بارداری، سینه ها بیشتر رشد کرده و حتی ممکن است سنگین تر شوند. ترشح مایعات نیز از نوک سینه  مشاهده خواهد شد. این ترشحات ممکن است از هفته های قبل نیز اتفاق افتاده باشند.

تغییرات سینه در دوران بارداری به صورت مداوم اتفاق می‌افتد و بهتر است در این مورد اطلاعات بیشتری داشته باشیم.

عوامل موثر در رشد پستان

همانطور که گفته شد، اندازه و شکل سینه ها در طول زندگی  تغییر می کنند. عوامل موثر در رشد پستان به شرح زیر می باشند:

1. سابقه خانوادگی: همانطور که ژن‌ ها در تعیین رنگ مو، پوست، میزان قد و دیگر ویژگی‌ ها تاثیر دارند، روی سایز سینه‌ ها نیز اثرگذار هستند. سابقه خانوادگی یکی از شاخص های بسیار مهم در رشد سینه هاست.
2. وزن: سینه‌ ها بخش پیچیده‌ای از آناتومی بدن هستند که از بافت نگهدارنده یا همبند، غدد، مجاری شیر و بافت چربی تشکیل شده‌اند. برخی افراد بافت حمایتی بیشتری نسبت به چربی دارند و بالعکس. اگر سینه‌ ها حاوی مقدار بیشتری از بافت چربی باشند، با افزایش یا کاهش وزن، اندازه آن ها تغییر پیدا خواهد کرد.
3. انجام تمرینات ورزشی: انجام تمرینات سینه ای همراه با وزنه می تواند عضلات سینه را تقویت کند. چهار عضله اصلی در پشت بافت سینه قرار دارند و تنفس عمیق و حرکت بازو را تسهیل می کنند. اگر سینه‌ ها به دلیل تمرینات ورزشی کمی حجیم شوند، این می‌ تواند باعث شود تا آن ها کمی بیشتر از حد معمول بیرون بزنند. این تمرینات در واقع اندازه سینه شما را افزایش نمی‌ دهند، اما ممکن است عضله پشت سینه را بزرگ‌‌تر کنند و این باعث بزرگ نشان دادن سینه ها خواهد شد.
4. چرخه قاعدگی: قاعدگی می تواند تغییرات بسیار مشخصی در اندازه، بافت و شکل سینه ایجاد کند. در نیمه اول چرخه قاعدگی، بدن استروژن تولید می کند، هورمونی که باعث تخمک گذاری و تحریک مجاری شیر در سینه ها می شود. اما در نیمه دوم چرخه (با نزدیک‌تر شدن به دوره قاعدگی)، پروژسترون تشکیل غدد شیر را تحریک می‌ کند. این باعث تورم و حتی کمی درد در پستان ها می‌ شود. این باعث رشد ناگهانی سینه می شود. در نهایت، سینه ها به اندازه و بافت طبیعی خود باز می گردند.
5. کنترل بارداری: روش های کنترل بارداری هورمونی مانند قرص، واکسن و آی یو دی هورمونی می توانند بر اندازه سینه ها  تأثیر بگذارند. زیرا ایجاد تغییرات در استروژن و پروژسترون برای کنترل بارداری هورمونی موجب ادم یا احتباس آب در سینه ها می شوند. در این صورت پستان ها کمی بزرگ تر به نظر می رسند.
6. بارداری و زایمان: سینه های یک فرد باردار در طول بارداری به دلیل تغییرات هورمونی مانند افزایش پروژسترون رشد کرده و بزرگ تر می شوند. بعد از زایمان پروژسترون به بدن کمک می‌ کند، غدد شیری بیشتری تولید کند، از همین رو رشد سینه ها بیشتر خواهد شد.
7. افزایش سن: با نزدیک شدن به یائسگی، تغییرات هورمونی بر اندازه و شکل سینه ‌ها تأثیر می‌ گذارد. با افزایش سن سطح استروژن کاهش می یابد، در نتیجه بافت همبند در سینه ها کم آب می شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد. علاوه بر این، رشد بافت سینه متوقف شده و  شروع به کوچک شدن می کند. تغییر در خاصیت ارتجاعی پوست و کشیدگی رباط ها نیز عامل موثر دیگری در معکوس شدن رشد پستان هاست.

دلایل کوچک بودن سینه دختران

اندازه سینه ها بر اساس وزن، قد و جثه افراد متفاوت است، بنابراین هیچ تعریف دقیقی برای سایز طبیعی پستان وجود ندارد. این یک مشکل زیبایی شناختی است که ممکن است اعتماد به نفس افراد را تحت تاثیر قرار بدهد. در زیر به مهم ترین دلایل کوچک بودن سینه دختران اشاره شده است:

ژنتیک

بیشتر زنان از نظر ژنتیکی مستعد داشتن سینه های کوچک هستند، درست همانطور که این عامل در داشتن قد یا وزن تاثیر گذار است. این یکی از بزرگترین دلایل کوچکی سینه است. اگر خانواده شما سابقه کوچکی سینه‌ ها را دارند، احتمال اینکه سینه‌ های کوچکی داشته باشید بیشتر است و بالعکس.

فرم بدن

فرم بدن نقش مهمی در بزرگ یا کوچک بودن سینه ها دارد. محدوده اندازه نرمال پستان در فردی با قد بلندتر نسبت به فردی با جثه کوچک‌تر فرق می‌کند. ممکن است اندازه سینه ها در فردی نرمال به نظر برسد، در حالیکه در فرد دیگر بزرگ تر یا کوچک تر به نظر می رسد.

پرکاری تیرویید

زمانی که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند، بلوغ به تاخیر خواهد افتاد. این در نهایت بر رشد سینه ها تاثیر خواهد گذاشت. البته این مشکل با مصرف روزانه قرص های هورمونی قابل درمان است.

ماکروماستیا

ماکروماستیا، اصطلاح پزشکی برای سینه‌های رشد نیافته پس از بلوغ است. در این حالت، گاهی اوقات بافت سینه رشد کمی خواهد داشت یا اصلا رشد نمی کند. ماکروماستیا می تواند یک یا هر دو سینه را درگیر کند. علل مادرزادی ماکروماستیا عبارتند از:

• سندرم اولنار- پستانی: یک سندرم ژنتیکی نادر که بر رشد قسمت‌های مختلف بدن از جمله اندام‌ های
• سینه تأثیر می‌گذارد.
• سندرم لهستان: وضعیتی که در آن کودکی با عضلات قفسه سینه توسعه نیافته یا از دست رفته متولد می شود.
• سندرم ترنر: یک بیماری ژنتیکی که در آن دختر یکی از کروموزوم های جنسی خود را از دست داده است.
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال: یک اختلال ژنتیکی که بر غدد فوق کلیوی تأثیر می گذارد.
• تروما: تصادف، رادیوتراپی یا جراحی در دوران کودکی نیز می تواند منجر به رشد ناکافی سینه ها شود.

درمان کوچک بودن سینه دختران

در حالی که برخی ادعا می کنند روش های طبیعی برای بزرگ کردن سینه مانند ماساژ پستان و استفاده از کرم موثر هستند، اما هیچ مدرک بالینی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. همچنین هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد، لوسیون ها، ماساژ، پمپ سینه یا تحریک الکتریکی می توانند به تنهایی سایز سینه را افزایش دهند. تاثیر ویتامین در رشد پستان نیز اثبات نشده و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد. با این وجود شواهد نشان می دهند برخی مواد غذایی می توانند به تقویت و رشد بهتر بافت سینه کمک کنند. درمان  قطعی و موثر کوچک بودن سینه دختران پروتز پستان است به این روش و چند روش دیگر در ادامه خواهیم پرداخت.

پروتز پستان

روش معمول بزرگ کردن سینه شامل کاشت پروتزها و یا ایمپلنت های سیلیکونی است که ممکن است با ژل سیلیکون یا سالین پر شود. پروتز پستان از طریق جراحی در زیر عضله سینه قرار می گیرد. پروتز سینه روش جراحی تهاجمی است که به حدود دو هفته زمان برای بهبودی نیاز دارد.

تزریق چربی

این روش به هیچ وجه توسط دکتر فرهاد موسی زاده فلوشیپ پستان توصیه نمی شود. تزریق چربی به سینه به اندازه پروتز دائمی نیست و حداکثر 1 تا 3 سال دوام خواهد داشت و می تواند عوارض زیاد و نارضایتی هایی را به همراه داشته باشد.

هورمون تراپی

هورمون استروژن، اگر در دوزهای بالا مصرف شود، با تحریک رشد بافت سینه، سایز آن را افزایش می دهد. البته ترکیبات استروژن و پروژسترون تراکم سینه را بیشتر از استروژن افزایش می دهند. با این حال، استفاده از استروژن بی‌ خطر نیست، زیرا وقتی سلول‌های پستان برای رشد تحریک می‌شوند، احتمال سرطانی شدن آن‌ها بیشتر است. این کار باید زیر نظر متخصص انجام شده تا خطر درگیر شدن بدن با سرطان سینه کاهش یابد.

تاثیر تغذیه در رشد پستان

ورزش و تغذیه صحیح می توانند تا حدودی به داشتن سینه های پرتر و قوی تر کمک کنند.  داشتن تغذیه سالم یک گزینه مقرون به صرفه با حداقل عوارض جانبی است البته نباید انتظار تاثیرات چشم گیر خصوصا پس از پایان سن رشد از تغذیه بر رشد سینه ها داشت! مواد غذایی حاوی برم و منگنز می توانند در تقویت عضلات و بافت سینه ها موثر باشند. این مواد غذایی یک کمک باروری خوب برای مردان و زنان هستند و به سرعت جذب هورمون های مواد غذایی کمک می کنند. در کل  غذاهایی که می‌خورید باید دارای تعادل خوبی از فیتواستروژن‌ها، پروژسترون‌ها، منگنز و مواد معدنی کمیاب باشند. در زیر لیستی از این مواد غذایی آورده شده است:

• شیر و فراورده های لبنی: این مواد غذایی حاوی مقادیری از هورمون های تولید مثلی مشابه بدن انسان، از جمله استروژن، پروژسترون و حتی پرولاکتین است که همگی در افزایش تقویت بافت سینه  و تحریک جریان خون در سینه ها موثر هستند.
• آجیل و دانه ها: مقدار زیادی چربی و پروتئین خوب در خود دارند که باعث تقویت بافت سینه‌ ها می ‌شوند. دانه هایی مانند تخمه آفتابگردان، کدو تنبل و دانه کتان به تحریک و تعادل سطح استروژن در بدن کمک می کنند.
• غذا های دریایی: غذاهای دریایی مانند صدف، ماهی چرب، صدف، جلبک دریایی، میگو سرشار از امگا 3 و منگنز هستند که عملکرد هورمونی را در بدن هماهنگ می کنند.
• مرغ: این ماده مغذی قوی می تواند سطح استروژن را در بدن به سرعت افزایش دهد.
• دانه شنبلیله: دانه‌ های شنبلیله منبع غنی فیتواستروژن‌ها هستند که جریان خون را تحریک می‌کنند و به رشد غدد پستانی کمک می‌ کنند.
• سبزیجات: نه تنها منبع فیتواستروژن طبیعی هستند، بلکه عملکرد هورمونی را متعادل می کنند و به رشد و بازسازی بافت سینه کمک می کنند.

بیماری‌ های مربوط به رشد پستان

بیماری های مرتبط با رشد سینه از نظر شدت ناهنجاری ها متغیر هستند. برخی بیماری های جزئی ممکن است حتی تشخیص داده نشوند، در حالی که بدشکلی های عمده ممکن است باعث نگرانی های عملکردی، روانی و زیبایی شناختی قابل توجهی شوند. مهم ترین بیماری های مرتبط با رشد پستان به شرح زیر هستند:

ژنیکوماستی

ژنیکوماستی بیماری رایج در بین پسران و مردان است که بر روی رشد سینه های آنها تاثیر می گذارد. در صورت ابتلا به این بیماری سینه ها متورم شده و از اندازه نرمال و طبیعی بزرگتر می شوند. این عارضه بیشتر در پسران نوجوان و افراد مسن دیده می‌شود. علائم با حساسیت یا دردناکی سینه ها همراه هستند و ممکن است مقداری توده یا بافت اضافی در اطراف یک سینه یا هر دو سینه مشاهده شود. دلایل مختلفی از جمله عدم تعادل هورمونی، اضافه وزن، رسیدن به سن بلوغ، افزایش سن و… در ابتلا به این بیماری موثر هستند. در موارد نادر مصرف برخی داروها استفاده از مواد توهم زا، الکل یا یک اختلال ژنتیکی نادر به نام سندروم کلاین فلتر، توده و عفونت بیضه ها نیز تاثیر گذار هستند. درمان این بیماری از طریق تجویز داروهای هورمونی و جراحی برای برداشتن بافت اضافی سینه انجام خواهد شد.

هیپوپلازی

هیپوپلازی رشد ناقص یا توسعه نیافتگی یک عضو یا بافت است. بنابراین، اندام‌ها یا بافت‌هایی که تحت تأثیر هیپوپلازی قرار گرفته اند، دارای تعداد سلول‌های کمتر از متوسط ​​هستند. هیپوپلازی پستان با ایجاد بافت ناقص در سینه ها باعث می شود تا رشد آن ها دچار مشکل شده و علاوه بر ظاهر کوچک و عدم تقارن پستان ها باعث ایجاد مشکل در دوران شیردهی خواهد شد. این می تواند پیامدهای روانی و اجتماعی برای فرد به همراه داشته باشد. در اکثر زنان مبتلا به هیپوپلازی سینه، سطح هورمون طبیعی است، اما این وضعیت می تواند به دلیل ایجاد مشکل در تنظیم یا پاسخ بافت سینه به هورمون ها ایجاد شود. شناسایی و درمان زود هنگام می تواند منجر به رشد طبیعی سینه بدون نیاز به جراحی شود. در بیشتر دختران، رشد سینه‌ها بین سنین 7 تا 14 سالگی شروع می‌ شود و در 13 تا 18 سالگی کامل می‌ شود، بنابراین هر گونه نقص یا تاخیردر رشد سینه ها باید به سرعت مورد بررسی و درمان قرار گیرد. در اکثر موارد، درمان این بیماری از طریق جراحی و گذاشتن ایمپلنت انجام می شود.

کلام پایانی

رشد سینه ها از دوران جنینی آغاز می‌ شود و این رشد در سنین بلوغ، بارداری و شیردهی همچنان ادامه می یابد. دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، وزن، سن، هورمون ها، تیروئید و… همگی می توانند بر رشد پستان ها تاثیر گذار باشد. اگر بیماری، تروما یا سایر شرایط دیگر باعث شده تا در شکل و ظاهر سینه ها مشکل به وجود بیاید، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. به طور حتم انتخاب بهترین پزشک جراح می‌تواند سریعتر شما را به نتایج مثبت درمانی برساند. دکتر فرهاد موسی زاده جراح و متخصص پستان از برترین متخصصان در این حوزه می باشند. کارنامه کاری درخشان و بهره گیری از علم روز دنیا باعث شده تا اهداف درمانی بیماران به بهترین شکل محقق شود. جهت دریافت مشاوره و به صفحه رزرو نوبت مراجعه نمایید.

برای مشاوره با دکتر فرهاد موسی زاده کافیست از طریق صفحه نوبت دهی ما اقدام نمایید. دکتر فرهاد موسی زاده فوق تخصص سرطان سینه در تهران است و شما می‌توانید از مشاوره حضوری با ایشان بهره مند شوید.

• https://pm.amegroups.com/article/view/4916/html
• https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/womens-health/multimedia/breast-cancer-early-stage/sls-20076628?s=2