میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی به صورت لکه‌ها و نقاط سفید رنگ ظاهر می‌شود. میکروکلسیفیکیشن یا میکروکلسیفیکاسیون سینه، عموما در اثر رشد و تقسیم سلول‌ها ایجاد می‌گردد. در بسیاری از موارد، این زائده‌ها خوش خیم بوده و ارتباطی با سرطان پستان ندارند. اما گاهی وجود آن‌ها می‌تواند نشان دهنده تغییرات پیش سرطانی در بافت پستان باشد.
میکروکلسیفیکیشن در سینه در اثر برخورد اشعه ایکس (دستگاه ماموگرافی) به رسوبات کلسیمی، تشخیص داده می‌شوند. ممکن است که این زائده‌های کوچک را نتوان در سونوگرافی یا ام آر آی پستان مشاهده نمود. شکل، نحوه تجمع و میزان رسوبات کلسیمی تا حدودی بدخیم یا خوش خیم بودن آن‌ها را نشان می‌دهد. با این حال، در صورت مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی لازم است آزمایش‌های تکمیلی نیز انجام گیرد. بیوپسی پستان و ماموگرافی‌های پیشرفته، اصلی‌ترین روش‌های تشخیصی تخصصی برای این موارد هستند.
منظور از مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی چیست؟
میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، به معنای رسوبات کلسیمی ریزی هستند که در تصویر مشاهده می‌شوند. تشکیل این رسوبات، ارتباطی با کلسیم موجود در گردش خون ندارد. همچنین، مصرف کلسیم هیچ ارتباطی با ایجاد میکروکلسیفیکیشن ندارد. بلکه ظهور این زائده‌ها معمولا به رشد و تقسیم سلول‌های طبیعی یا غیرطبیعی، بستگی خواهد داشت.
با این که در اکثر مواقع، رسوبات کلسیمی در ماموگرافی خوش خیم هستند، اما ممکن است به ایجاد سرطان سینه مربوط باشند. بنابراین مشاهده میکروکلسیفیکاسیون در ماموگرافی، نیاز به پیگیری‌های بیشتری خواهد داشت. با این حال، تاکید می‌کنیم که میکروکلسیفیکیشن در اکثر موارد خوش خیم بوده و جای نگرانی ندارد.
با افزایش سن افراد، سلول‌ها دچار تغییرات خوش خیم می‌شوند. این مساله می‌تواند ظهور کلسیفیکاسیون در بافت پستان را در پی داشته باشد. عوامل دیگری مانند عفونت، کیست پستان یا پرتو درمانی سینه هم می‌توانند منجر به بروز میکروکلسیفیکیشن در سینه شوند. معمولا مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی‌های بعد از یائسگی شایع‌تر است.
ابعاد میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی چگونه است؟
کلسیفیکیشن در ماموگرافی با ابعاد متفاوتی مشاهده می‌شود. برخی از کلسیفیکاسیون‌های به وجود آمده، ابعادی بزرگتر از نیم میلیمتر دارند. این نوع رسوبات را ماکرو کلسیفیکیشن می‌نامند. معمولا ماکروکلسیفیکاسیون‌ها، خوش خیم بوده و نیازی به پیگیری‌های جدی ندارند. هر چند انجام آزمایش‌های تکمیلی، برای رفع هر گونه شک و تردیدی خالی از لطف نخواهد بود.
میکروکسیفیکیشن‌ها رسوباتی هستند که ابعادی کمتر از 0.5 میلیمتر دارند. این گونه رسوبات، شک و شبهه بیشتری ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، در عمده موارد رادیولوژیست آزمایش‌های اضافی را درخواست می‌کند. هر چند این گونه زائده‌های کلسیمی نیز، در اکثر مواقع، خوش خیم تشخیص داده می‌شوند.
مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی نشانگر چیست؟
یکی از مهم‌ترین مزایای انجام ماموگرافی در غربالگری پستان، بررسی وجود کلسیفیکاسیون‌ها است. میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی می‌تواند نشان از تغییرات خوش خیم یا بدخیم سلولی باشد. در بسیاری از موارد، رادیولوژیست پس از انجام موگرافی پستان، از فرم ظاهری کلسیفیکاسیون‌ها پی به وضعیت آن خواهد برد. در ادامه، به نشانه‌های میکروکلسیفیکیشن‌های خوش خیم و بدخیم اشاره می‌کنیم.
میکروکلسیفیکیشن خوش خیم
میکروکلسیفیکیشن‌های خوش خیم لبه‌های کاملا مشخصی دارند. شکل این گونه زائده‌ها تقریبا استاندارد بوده و فرم غیر عادی ایجاد نمی‌کنند. مشاهده پراکندگی میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی می‌تواند بیانگر خوش خیم بودن آن باشد. به این معنا که این زائده‌های کلسیمی معمولا در یک ناحیه از سینه جمع نمی‌شوند.
میکروکسیفیکیشن بدخیم
یکی از نشانه‌های بدخیم بودن میکروکلسیفیکیشن در سینه، تفاوت در اندازه و شکل آن‌ها است. در بسیاری از موارد، میکروکلسیفیکیشن‌های بدخیم در یک ناحیه از سینه تجمع می‌یابند. با توجه به اینکه زائده‌های کلسیمی عموما در اثر رشد و تقسیم سلولی ایجاد می‌گردند، بنابراین تجمع آن‌ها در یک نقطه مشخص، می‌تواند بیانگر رشد بی‌رویه سلول‌های بدخیم باشد.
هر چند این تعبیر برای همه موارد صدق نمی‌کند و نیاز به بررسی‌های بیشتری خواهد بود. لازم است اشاره کنیم که این گونه میکروکلسیفیکیشن‌ها معمولا ابعاد کوچکتری نسبت به نوع خوش خیم آن‌ها خواهند داشت.
علت تشکیل میکروکلسیفیکاسیون چیست؟
علت تشکیل میکروکلسیفیکیشن و مشاهده آن در ماموگرافی، به رشد و تقسیم سلول‌ها مربوط است. در واقع، هنگامی که سلول‌های غیرطبیعی با سرعت زیاد و بدون کنترل، شروع به رشد و تقسیم می‌کنند، تجمع سلولی رخ می‌دهد. در چنین مواردی، افزایش تعداد سلول‌ها و شلوغی آن‌ها باعث می‌شود تا برخی از سلول‌ها بمیرند.
ممکن است تعداد سلول‌های تلف شده به اندازه‌ای باشد که بدن نتواند آن‌ها را از بین برده یا تجزیه کند. در این گونه شرایط، سلول‌های مرده سخت می‌شوند و مناطقی از رسوب کلسیم را ایجاد خواهند کرد. به همین دلیل نیز مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، کمی شک و تردید درباره ابتلا به سرطان سینه ایجاد خواهد کرد. بررسی‌های بیشتر و آزمایش‌های دقیق‌تر کمک می‌کند تا این شک و تردید برطرف شود.
گاهی ممکن است نکروز چربی با میکروکلسیفیکیشن اشتباه گرفته شود. ضربه به پستان، جراحی‌های قبلی یا تزریق چربی به پستان می‌توانند علل ایجاد نکروز چربی باشند.
عوامل منجر به تشکیل میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی چیست؟
عوامل منجر به مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، متعدد هستند. پیش از آن لازم است تاکید کنیم که بروز این گونه رسوبات کلسیمی، ارتباطی به کلسیم موجود در رژیم غذایی افراد ندارند. از سوی دیگر، میکروکلسیفیکیشن‌ها به خودی خود نمی‌توانند به سرطان پستان تبدیل گردند. اما بروز آن‌ها در بافت سینه می‌تواند نشان دهنده بروز برخی رویدادهای غیر طبیعی در بافت پستان باشد.
علل بروز میکروکلسیفیکیشن، عمدتا تغییرات خوش خیم سلولی هستند. همچنین، هر یک از عوامل زیر می‌توانند در نهایت منجر به ایجاد میکروکلسیفیکاسیون در بافت پستان گردند:
- آسیب‌های قبلی که به بافت پستان وارد شده‌اند
- بروز عفونت در پستان
- توده‌های خوش خیم پستانی مانند فیبروآدنوم و تومورهای خوش خیم رایج
- انواع کیست سینه
- پرتودرمانی سرطان پستان در گذشته
- تجمع کلسیم در رگ‌های خونی داخل سینه نیز یکی از علل مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی است. لازم است بدانید که تجمع کلسیم در رگ‌های خونی، همان فرایندی است که می‌تواند منجر به گرفتگی عروق و بیماری‌های قلبی گردد.
یکی از علل جدی بروز میکروکلسیفیکیشن در بافت پستان، ایجاد زمینه ابتلا به سرطان سینه است. معمولا برای افرادی که به سرطان کارسینوم مجرای درجا مبتلا می‌شوند، مشاهده میکروکلسیفیکیشن در تصاویر ماموگرافی امری رایج است. حتی در افرادی که به کارسینوم مجرای تهاجمی مبتلا شده‌اند نیز، امکان مشاهده میکروکلسیفیکیشن وجود دارد.
پس از مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، چه باید کرد؟
در هنگام مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، رادیولوژیست به وضعیت رسوبات، شکل و اندازه آن‌ها دقت می‌کند. در صورتی که در ماموگرافی‌های قبلی شما، این میکروکلسیفیکیشن‌ها دیده شده باشند، باید تصاویر قبلی با نتایج کنونی مقایسه گردند. این مقایسه از نظر تعداد، پراکندگی یا اندازه رسوبات انجام می‌گیرد.
در اکثر مواقع، احتمال بدخیم بودن رسوبات خوشه‌ای بیشتر از رسوبات پراکنده خواهد بود. همچنین اگر میکروکلسیفیکیشن‌ها شکل‌های مشخصی داشته باشند، احتمال خوش خیمی آن‌ها بیشتر است. برای مثال، رسوبات توپی شکل با لبه‌های مشخص، در اکثر موارد خوش خیم هستند. در هر حال، رادیولوژیست‌ها پس از مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، انجام برخی آزمایش‌های دقیق‌تر را توصیه می‌کنند.
انجام ماموگرافی دقیق با بزرگنمایی
ممکن است لازم باشد شخص تحت ماموگرافی سه بعدی قرار گیرد. در این روش، بافت پستان از جهت‌های مختلف بررسی شده و تغییرات بافتی آن قابل مشاهده خواهد بود.
انجام بیوپسی سوزنی پستان
اگر با وجود انجام مراحل قبل همچنان ابهاماتی وجود داشته باشد، انجام بیوپسی سینه توصیه می‌شود. انجام این آزمایش برای رسیدن به نتیجه قطعی، بسیار مفید خواهد بود. روش استریوتاکتیک، یک روش بیوپسی برای این گونه شرایط است. در این روش، بیوپسی سوزنی به کمک دستگاه تصویربرداری انجام می‌گیرد. در نتیجه، نمونه‌ها دقیقا از بافت‌هایی که مشکوک هستند، برداشته خواهند شد.
در نمونه برداری پستان، قطعه کوچکی از بافت مرکزی میکروکلسیفیکیشن‌ها خارج می‌گردد و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. نتیجه آزمایش پاتولوژی تعیین می‌کند که رسوبات خوش خیم هستند یا بدخیم.
انجام MRI و سونوگرافی برای بررسی بافت پستان
انجام سونوگرافی و MRI نمی‌توانند نوع میکروکلسیفیکیشن را تعیین کنند. اما تغییرات بافتی پستان از طریق تصاویر MRI و سونوگرافی قابل مشاهده هستند. گاهی وجود تغییرات غیرعادی می‌تواند نشان دهنده ابتلا به سرطان سینه باشد. بنابراین انجام روش‌های مختلف تصویربرداری برای اطمینان از وضعیت سلامت فرد، ضروری است. هر چند این مساله کاملا به نظر پزشک متخصص شما بستگی خواهد داشت.
نکته مهم: برای افزایش دقت ماموگرافی لازم است از مصرف دئودرانت‌های پودری و کرمی قبل از تصویربرداری جلوگیری کنید. زیرا ذرات این گونه مواد، به صورت لکه‌ها و رسوبات ریز سفید رنگ ظاهر می‌شوند. در نتیجه، باعث ایجاد خطا در تشخیص میکروکلسیفیکیشن حین ماموگرافی می‌گردند.
برای درمان میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، چه باید کرد؟
اگر میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی، خوش خیم تشخیص داده شوند، نیازی به هیچ گونه درمانی نخواهد بود. اما در هر حال، غربالگری و معاینات دوره‌ای پستان باید از سر گرفته شود. در این صورت، بروز هر گونه تغییر در وضعیت رسوبات و بافت پستان، قابل بررسی خواهد بود.
اگر بیوپسی پستان، نوع میکروکلسیفیکیشن را بدخیم تشخیص دهد، شرایط متفاوت خواهد بود. بدخیم بودن نتیجه بیوپسی، به معنای ایجاد سرطان پستان است. نوع سرطان سینه می‌تواند در انتخاب روش درمانی موثر باشد. برای مثال، بسته به اندازه تومور یا محل ایجاد آن، باید جراحی انجام گیرد.
ممکن است پزشک معالج بر اساس نوع جراحی انجام گرفته، انجام چند جلسه رادیوتراپی سرطان سینه را در نظر بگیرد. درمان‌های هدفمند، هورمون تراپی و شیمی درمانی سرطان سینه از روش‌های تکمیلی درمان سرطان پستان به حساب می‌آیند. به کار بردن هر یک از این روش‌ها به انواع سرطان سینه و میزان پیشرفت بیماری بستگی خواهد داشت.
آیا تکرار ماموگرافی برای بررسی میکروکلسیفیکیشن خوش خیم لازم است؟
در تشخیص نوع میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی حالت‌های مختلفی بروز می‌کند. غیر از حالت خوش خیم و بدخیم، یک حالت “احتمالا” خوش خیم نیز وجود دارد. در چنین مواردی، پزشک توصیه می‌کند تا ماموگرافی پس از 6 ماه مجددا تکرار شود. بررسی تغییرات این رسوبات کمک می‌کند تا درباره نوع آن، قطعیت بیشتری حاصل گردد.
نکته مهم این است که شما باید نتیجه آزمایش‌های خود را به یک پزشک متخصص پستان نشان دهید. همچنین، انجام غربالگری سرطان سینه، در تشخیص به موقع بیماری، بسیار موثر خواهد بود. هر چه تجربه پزشک متخصص در زمینه تشخیص بیماری سرطان سینه بیشتر باشد، امکان بروز خطا در تشخیص بیماری، کمتر خواهد بود. در نتیجه، در صورت بدخیم بودن رسوبات، درمان در اسرع وقت آغاز خواهد شد.
میکروکلسیفیکیشن در افراد دارای فاکتورهای خطر سرطان سینه
به طور کلی، وضعیت افرادی که دارای فاکتورهای خطر سرطان سینه هستند، از حساسیت بیشتری برخوردار است. برای مثال، اگر از نظر ژنتیکی مشکوک هستید یا سابقه فامیلی ابتلا به این بیماری را دارید، باید معاینات دوره‌ای را جدی بگیرید.
همچنین در مواردی که فرد، قبلا به سرطان پستان مبتلا بوده است، انجام معاینات دوره‌ای اهمیت دارد. در بسیاری از موارد، درمان‌های سرطان سینه قبلی، رادیوتراپی قفسه سینه، جراحی و جراحی بازسازی پستان، می‌توانند منجر به مشاهده میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی گردد. این گونه میکروکلسیفیکیشن عمدتا خوش خیم بوده و جای نگرانی ندارند.
چنانچه درباره میکروکلسیفیکیشن در ماموگرافی پستان، اطلاعات بیشتری نیاز دارید، می‌توانید به دکتر فرهاد موسی زاده مراجعه کنید. ایشان از متخصصان باتجربه در زمینه تشخیص و درمان سرطان پستان هستند. از این رو، می‌توانند نتایج آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های شما را بررسی نموده و تشخیص دقیقی از وضعیت شما داشته باشند.
منابع:
- https://www.breastcancer.org/screening-testing/mammograms/what-mammograms-show/calcifications
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17802-breast-calcifications
- https://www.mayoclinic.org/symptoms/breast-calcifications/basics/definition/sym-20050834
