آزمایش تومور مارکرها در افرادی که سابقه ابتلا به سرطان در خانواده آنها وجود دارد برای تشخیص سرطان پستان و در افرادی که سابقه ابتلا به سرطان را داشته اند با هدف چکاپ و بررسی عود و ابتلای مجدد انجام می گیرد. افرادی که در حال حاضر دچار سرطان پستان هستند و یا سابقه ابتلا به آن را دارند، حتما از قبل با فرایند این آزمایش آشنا شده اند.
استفاده از تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان و پیشگیری از ابتلا به سرطان پستان عبارت است از آزمایش با استفاده از نشانگرهای زیستی که سطح پیشرفت و فعالیت تومورهای سرطانی را نشان می دهد. طی فرایند تشخیص سرطان پستان، لازم است از تومور مارکرها استفاده شود تا سطح ابتلا و شدت بیماری مشخص گردد.
لازم است بدانید که نتایج حاصل از آزمایش تومور مارکرها برای تشخیص تومور های پستان به تنهایی نمی تواند قابل اعتماد باشد. بنابراین، پزشک انجام برخی آزمایش ها و تصویربرداری های مکمل را نیز تجویز خواهد کرد.
در این مقاله قصد داریم به اهمیت آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان پرداخته و برخی از جزییات آن را توضیح دهیم.
آنچه در ادامه درباره تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان خواهید خواند:
منظور از تومور مارکر در تشخیص سرطان پستان چیست؟
منظور از تومور مارکرها برای تشخیص سرطان پستان، پروتئین های خاصی هستند که توسط سلول های سرطانی تولید می گردند. این پروتئین ها عمدتا به صورت شناور در خون وجود داشته و طی آزمایش های تشخیصی اندازه گیری می شوند. در صورت وجود هر یک از این پروتئین ها می توان احتمال وجود سرطان پستان را تایید نمود.، در این مقاله تمرکز ما بر مارکرهای شناور در خون است و نباید این آزمایشات را با برخی آزمایشات ژنتیکی مانند تست ژنتیکی آنکوژن ها BRCA1 و BRCA2 در تشخیص سرطان و مبحث وراثت در سرطان پستان اشتباه گرفت برای مطالعه در مورد سرطان پستان ارثی به مقاله مربوطه در وبسایت مراجعه نمایید.
نشانگرهایی که در آزمایش تومور مارکرهای تشخیص سرطان پستان به کار می روند کدام اند؟
از مهم ترین مارکرهایی که باید در آزمایش تومور مارکرهای سرطان پستان در نظر گرفته شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- CA15.3 و CA27.29
مارکر های CA15.3 و CA27.29 در تعامل با یکدیگر فعالیت می کنند. در صورتی که آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان مقادیر بالایی از آن ها را نشان دهد، می تواند نشانه بروز سرطان پستان باشد.
- آنتی ژن کارسینومبریونیک (CEA)
آنتی ژن کارسینومبریونیک یا CEA یکی از نشانگرهایی است که برای تشخیص سرطان کولورکتال در نظر گرفته می شود. اما در آزمایش تومور مارکرهای تشخیص سرطان پستان نیز می توان با این مارکر روند وجود یا پیشرفت بیماری را بررسی نمود.
- نشانگر CA125
از مارکر CA125 نیز در آزمایش تشخیص سرطان پستان استفاده می شود. هر چند عمده کاربرد این نوع نشانگر در بررسی های مرتبط با سرطان تخمدان خواهد بود.
- سلول های تومور در گردش
یکی از مهم ترین حالت هایی که ممکن است برای فرد به وجود آید، جدا شدن یا تقسیم شدن تومور به قسمت های مختلف است. در نتیجه چنین شرایطی، بخش هایی از تومور درون خون گردش پیدا کرده و ممکن است طی آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان تشخیص داده شوند. هر چه مقادیر سلول های در گردش تومور بیشتر باشد، پیشرفته بودن سرطان پستان را نشان می دهد
چه زمانی از آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان استفاده می شود؟
فرایند تشخیص سرطان پستان از یک معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز شده و در نهایت به آزمایش هایی نظیر آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه ختم می شود. آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان به پزشک کمک می کند تا سطح پیشرفت و گسترش سلول های سرطانی را تشخیص دهد و این آزمایش ها بیشتر در افراد با سابقه ابتلا به سرطان در خود فرد یا اعضای خانواده کاریرد دارد. در چکاپ های روتین معاینات سالانه، ماموگرافی و سونوگرافی پستان رایج تر هستند. همچنین شما می‌توانید به خودآزمایی برای پیشگیری از سرطان پستان نیز اقدام کنید. بررسی تومورماکرها به موارد زیر کمک خواهد کرد:
- انتخاب بهترین روش درمانی برای بهبود سریع تر بیماری
- بررسی متاستاز تومور و شدت آن (در صورت وجود) که در فرایند درمانی تاثیر گذار است
- بررسی پیشرفت مجدد سرطان درمان شده
انجام یک آزمایش دقیق با تومور مارکرهای پستان باعث می شود تا هر یک از این موارد به خوبی بررسی گردد. اگر مقدار نشانگر تومور بالاتر از حد استاندارد باشد، لازم است پزشک در روند درمانی بیمار تغییراتی اعمال کند. به این معنا که درمان کنونی تاثیر زیادی بر بهبود شخص نداشته است.
از سوی دیگر اگر مقدار پروتئین های مورد نظر در خون از حد طبیعی آن فراتر رفته باشد، مشخص می کند که سرطان دوباره عود کرده و لازم است درمان از سر گرفته شود.
آیا نتیجه مربوط به آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان دقیق است؟
به طور کلی، آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان نیز مانند هر تست تشخیصی دیگری ممکن است خطاهایی داشته باشد. آمار نشان می دهد که در بسیاری از افراد ممکن است نتیجه حاصل از آزمایش تومور مارکرها در حالت طبیعی باشد؛ در حالی که فرد به سرطان پستان شدید و یا متاستاتیک مبتلا است. این در حالی است که گاهی سطح نشانگرها بالاتر از حد طبیعی است، اما فرد در شرایط کاملا سالم به سر می برد. ممکن است علت این مساله به شرایطی مانند مصرف برخی داروها یا خوردن بعضی مواد غذایی مربوط شود.
به این ترتیب، این مساله نشان می دهد که اعتماد به نتایج حاصل از آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان نمی تواند به طور قطعی درست باشد. در واقع، باید این آزمایش در کنار روش های تشخیصی دیگر به کار برده شود. به این ترتیب، می توان با کمترین خطا بررسی های لازم را انجام داده و فرایند درمان را آغاز نمود. جالب است بدانید در بین تمامی تومور مارکر ها دقیق ترین و قابل استنادترین تومور مارکر مربوط به سرطان پروستات با اسم PSA است
هزینه آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان چقدر است؟
آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه یکی از آزمایش های نسبتا پر هزینه به حساب می آید. انجام این آزمایش تنها در آزمایشگاه هایی انجام می گیرد که شرایط آن را داشته باشند. گاهی ممکن است پزشک متخصص انجام چندین آزمایش را به صورت همزمان تجویز نماید. در این صورت، هزینه تمام شده این آزمایش ها افزایش می یابد. برای اطلاع از هزینه دقیق آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه و یا تاثیر بیمه درمانی خود می توانید با آزمایشگاه مورد نظرتان تماس بگیرید.
روش انجام آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه چگونه است؟
پیش از این گفتیم که طی آزمایش با تومور مارکرهای پستان باید مقدار پروتئین های موجود در خون اندازه گیری شود. بنابراین، لازم است ابتدا از فرد بیمار نمونه خون تهیه شود.
آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه معمولا روال خاصی نداشته و تنها شامل نمونه گیری خون خواهد بود. با این حال، بهتر است پیش از اقدام برای انجام آزمایش با پزشک خود صحبت کنید؛ ممکن است لازم باشد چند روز پیش از آزمایش، مصرف برخی داروها را قطع نمایید.
نتایج آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان چگونه تفسیر می شود؟
دریافت نتیجه حاصل از آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان سینه ممکن است یک یا چند روز طول بکشد. این مساله کاملا به شرایط و تجهیزات آزمایشگاهی مربوط است که شما به آن مراجعه می کنید. در هر حال، جواب آزمایش می تواند به یکی از حالت های زیر مربوط شود:
- درمانی که در حال حاضر در پیش گرفته اید موثر نیست.
- سرطان پیشرفت بیشتری داشته است.
- سرطان در حال متاستاز و پیشرفت به سمت بافت های دیگر است.
پیش از این اشاره کردیم که نتیجه آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان یک نتیجه غیر قطعی است. بنابراین، لازم است پیش از هر گونه اقدام درمانی، آزمایش های دیگری نیز در کنار آن انجام گیرد که انجام تصویربرداری های تشخیصی از جمله آن ها به حساب می آید. برخی از مهم ترین روش های تصویربرداری تشخیصی مکمل عبارت اند از:
- تصویربرداری ماموگرافی
- تصویربرداری سونوگرافی پستان
- ام آر آی (MRI)
- سی تی اسکن (CT)
- پت اسکن (PET)
- اسکن استخوان
علاوه بر تصویربرداری های مختلف گاهی ممکن است لازم باشد آزمایش های دیگری نیز انجام گیرد. از مهم ترین آزمایش های موثر در تایید نهایی نتایج آزمایش تومور مارکرها در تشخیص سرطان پستان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- انجام آزمایش هایی که به نشانگرهای زیستی بافتی مرتبط می شوند مانند آزمایش HER2 و یا آزمایش مربوط به گیرنده های هورمونی
- انجام آزمایش های مرتبط با نشانگرهای ژنتیکی
- انجام آزمایش های خون مکمل که در آن برخی از اجزای خون شمارش و اندازه گیری می شوند
سرطان پستان بسته به اندازه تومور و میزان انتشار آن در استیج ها یا مراحل مختلف دسته بندی می شود. سرطان هایی که به بافت های مجاور پستان و بخش های دیگر بدن سرایت پیدا کرده اند در استیج بالاتری نسبت به سرطان های لوکال و توده های کوچک پستانی قرار می گیرند. برای فهمیدن استیج یک سرطان پستان پزشکان باید اطلاعات زیر را داشته باشند:
- اینکه سرطان تهاجمی یا غیر تهاجمی است؟
- اندازه تومور چقدر است؟
- آیا گره های لنفاوی نیز درگیر شده اند؟
- و آیا سرطان به بافت های و اعضای مجاور بدن سایت کرده است یا خیر؟
دکتر فرهاد موسی زاده ؛ فلوشیپ جراحی سرطان پستان در تهران
تشخیص سرطان پستان با انجام غربالگری پستان می تواند در اسرع وقت انجام گیرد؛ مخصوصا اگر بررسی های تشخیصی و معاینات دوره ای نزد یک پزشک متخصص خوب انجام شود. دکتر فرهاد موسی زاده فلوشیپ جراحی سرطان پستان در تهران یکی از بهترین پزشکانی هستند که افراد می توانند برای تشخیص بیماری های پستان به ایشان مراجعه نمایند. همچنین دکتر فرهاد موسی زاده به کسانی که قبلا با استفاده از عمل ماستکتومی مجبور به خارج کردن کل بافت پستان کرده‌اند، با بازسازی پستان می‌تواند کمک کند.
جهت اطلاع از نحوه مراجعه به دکتر فرهاد موسی زاده و یا دریافت نوبت می توانید به ترتیب به قسمت تماس با دکتر و نوبت دهی مراجعه کنید.
منابع
- https://www.healthline.com/health/breast-cancer/tumor-markers-for-breast-cancer#interpreting-results
- https://www.breastcancer.org/screening-testing/tumor-marker-tests
- https://www.mskcc.org/cancer-care/types/breast/diagnosis/tumor-markers
