سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در بین زنان است و درمان آن، همواره با چالش‌های زیادی همراه بوده است. یکی از روش‌های درمانی متداول، ماستکتومی است؛ روش جراحی برداشتن تمام یا بخشی از بافت پستان. ماستکتومی از واژه یونانی ماستوس به معنای پستان و اکتومیا در لاتین به معنای برش و برداشتن تشکیل شده است. هر چند که این روش می‌تواند به درمان سرطان سینه کمک می‌کند، اما عوارض بعد از عمل ماستکتومی هم برای بیمار همراه است؛ از درد و عفونت حین جراحی گرفته تا مشکلات روانی ناشی از تغییر شکل بدن در آینده. در این مقاله به بررسی و تشریح عوارض بعد از عمل سرطان سينه می‌پردازیم تا زنان قبل از تصمیم‌گیری برای انجام عمل، از عوارض ماستکتومی آگاه شوید.
ماستکتومی چیست؟
ماستکتومی عمل جراحی برای برداشتن کامل یا بخشی از بافت پستان است. این عمل بیشتر به‌منظور درمان سرطان پستان یا کاهش خطر ابتلا به آن در افراد پرخطر انجام می‌شود. طی ماستکتومی علاوه بر بافت پستان، احتمال برداشته‌شدن پوست، هاله و نوک پستان نیز وجود دارد.
البته روش‌های جدیدتری مانند ماستکتومی با حفظ پوست وجود دارد که سبب حفظ بهتر ظاهر پس از عمل می‌شود. پس از ماستکتومی، امکان بازسازی پستان نیز وجود دارد تا شکل ظاهری مطلوب‌تری به پستان داده شود. معمولاً این بازسازی یا همزمان با ماستکتومی یا به‌صورت جراحی مجزایی در آینده انجام می‌گیرد و ممکن است نیاز به بیش از یک مرحله عمل جراحی داشته باشد.
دلایل انجام عمل ماستکتومی
ماستکتومی اغلب برای درمان سرطان پستان و یا پیشگیری از سرطان پستان در افرادی که خطر بسیار بالای ابتلا دارند استفاده می‌شود. ماستکتومی ممکن است گزینه‌ای برای درمان انواع مختلف سرطان پستان باشد. جراحی ماستکتومی ممکن است به‌عنوان درمان اولیه برای موارد زیر باشد:mastectomy
- کارسینوم داخل مجرایی پستان یا DCIS یا سرطان غیرتهاجمی پستان
- مراحل 1 و 2 سرطان پستان یا سرطان اولیه پستان
- بیماری پاژه پستان
- عود موضعی سرطان پستان
برای برخی انواع سرطان پستان، ماستکتومی بعد از شیمی‌درمانی انجام می‌شود مانند:
- مرحله 3 سرطان پستان یا سرطان پیشرفته موضعی پستان
- سرطان التهابی پستان
عوارض بعد از عمل ماستکتومی
هر عمل جراحی خطر بروز مشکلات یا عوارضی را به همراه دارد. عارضه هر چیزی است که بعد از عمل رخ می‌دهد و باعث سخت‌تر شدن بهبودی می‌شود. به‌عنوان‌مثال، عفونت زخم یکی از عوارض ماستکتومی بعد از عمل است. البته قبل از هر عمل جراحی، جراح مطمئن می‌شود که مزایای انجام عمل از خطرات احتمالی آن بیشتر است.
لخته خون مهم ترین عارضه ماستکتومی
بعد از عمل جراحی، خطر ایجاد لخته خون در پاهای شما وجود دارد. همچنین خطر کمی از ایجاد لخته خون در ریه وجود دارد. برای پیشگیری از لخته خون، پرستاران بلافاصله بعد از عمل شما را از تخت بیرون می‌آورند. آنها تشویق می‌کنند تا حرکت کنید یا ورزش‌های پا را انجام دهید. برای
کاهش خطر لخته خون، ممکن است تزریق داروهای رقیق‌کننده خون (ضدانعقاد) قبل، حین و بعد از عمل به شما داده شود. اگر نیاز باشد جراحتان قبلاً در این باره با شما صحبت خواهد کرد. همچنین حین و بعد از عمل، شما جوراب ویژه‌ای (جوراب ضد انسداد یا TEDS) می‌پوشید. اگر موارد زیر را مشاهده کردید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید:
- درد، قرمزی، تورم یا گرمای غیرعادی در پاها داشته باشید
- برای تنفس مشکل داشته باشید
- درد در قفسه سینه یا پشت بالا داشته باشید
- خلط خونی بالا بیاورید
برای آشنایی بیشتر با ورزش های مناسب بعد از درمان سرطان می توانید مقاله مراقبت های ورزشی بعد از عمل جراحی پستان را نیز مطالعه کنید.
احساس خستگی و ضعف
اکثر افراد به مدتی احساس ضعف و کمبود قدرت می‌کنند. این حالت در افراد متفاوت، طول مدت متفاوتی دارد. اگر ضعف بیش از چند هفته ادامه پیدا کرد به پزشک اطلاع دهید. پزشک می‌توانند پیشنهادهایی مثل فیزیوتراپی بدهد که کمک‌کننده است.
خونریزی از زخم بعد از جراحی
احتمال دارد مقدار کمی خون روی پانسمان زخم بعد از عمل جراحی وجود داشته باشد که این طبیعی است.
پرستار به طور مرتب پانسمان شما را بعد از عمل چک خواهد کرد. اگر خونریزی بیشتری وجود داشت، بلافاصله به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.
عفونت زخم از دیگر عوارض ماستکتومی
یکی دیگر از عوارض ماستکتومی عفونت در محل جراحی میباشد که بسیار خطرناک است. اگر دچار عفونت شوید به آنتی‌بیوتیک نیاز خواهید داشت. معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت را برطرف می‌کنند. اگر نیاز باشد که آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنید، ممکن است مدت‌زمان بستری‌شدن در
بیمارستان طولانی‌تر شود. اگر علائم عفونت داشتید به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دمای بالاتر از 37/5 درجه سانتیگراد یا پایین‌تر از 36 درجه سانتیگراد
- قرمزی یا تورم پستان
- گرما و درد در پستان
- ترشح از زخم
- لرز و سرماخوردگی
تجمع مایع در اطراف محل عمل جراحی (سروما)
گاهی مایع در نزدیکی زخم و زیربغل جمع می‌شود. این اتفاق ممکن است بعد از برداشتن لوله زهکش زخم توسط پرستار رخ دهد. این اتفاق می‌تواند باعث تورم، درد و یا افزایش خطر عفونت شود. معمولاً این مایع طی چند هفته به طور خودبه‌خودی برطرف می‌شود اما اگر مزمن بود توسط پزشک و با استفاده از سرنگ خارج می‌شود. جمع‌شدن خون در اطراف محل عمل (هماتوم) گاهی خون در بافت‌های اطراف زخم جمع می‌شود. این می‌تواند باعث درد، تورم و سخت‌شدن ناحیه شود. معمولاً هماتوم به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود؛ اما ممکن است چند ماه طول بکشد. پزشک یا پرستار می‌توانند در صورت نیاز تورم را تخلیه کنند.
درد عصبی بعد از عمل ماستکتومی
ممکن است احساس بی‌حسی، خواب‌رفتگی یا درد در زیربغل، بازو، شانه یا دیواره قفسه سینه داشته باشید. این به دلیل آسیب به اعصاب حین عمل جراحی است. معمولاً اعصاب ترمیم می‌شوند؛ اما ممکن هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. سفتی و درد شانه و ورم دست یا بازو پس از عمل جراحی پستان یا برداشتن غدد لنفاوی، شانه شما ممکن است سفت و دردناک شود. پرستار یا فیزیوتراپیست شما تمریناتی را پس از عمل به شما نشان خواهد داد تا به بهبود حرکت در شانه کمک کند. همچنین پس از عمل جراحی ممکن است مقداری ورم خفیف در بازو یا دست شما
وجود داشته باشد. این باید به‌زودی پس از جراحی برطرف شود.
عوارض عاطفی ماستکتومی
سرطان پستان یکی از بنابراین بسیاری از زنان در طول عمر خود تحت ماستکتومی یک‌طرفه یا دوطرفه قرار می‌گیرند. اگر شما یکی از آنها هستید، می‌دانید که ماستکتومی بهترین شانس برای نتیجه مثبت را به شما می‌دهد. بااین‌حال، آماده‌شدن برای این روش و عادت‌کردن به بدنتان بعد از ماستکتومی می‌تواند بر سلامت روانی و عزت‌نفس شما تأثیر بگذارد. در ادامه نگاهی دقیق‌تر به عوارض عاطفی ماستکتومی وچگونگی مقابله با آنها می‌اندازیم.problems after mastectomy
قبل از عمل ماستکتومی
بعد از تصمیم دشوار برای انجام ماستکتومی، احساسات متناقض برای زنان کاملاً طبیعی است. بسیاری نگران تصمیم درست و نگران‌کننده برای شکل ظاهری خود هستند پستان به‌عنوان یکی از اندام‌های مهم در زیبایی و زنانگی نقش مهمی در حفظ هویت و اعتمادبه‌نفس زنان دارد و
ازدست‌دادن پستان، می‌تواند تأثیر عمیقی بر تصور ذهنی زن از زنانگی خود داشته باشد. اگر برای ماستکتومی آماده می‌شوید، بهترین کاری که می‌توانید در این زمان انجام دهید، جستجوی حمایت عزیزانتان است. شما همچنین ممکن است از مشاوره با یک روان‌شناس یا متخصص درمانی
باتجربه کمک به زنان مبتلا به سرطان پستان آرامش یابید.
بعد از جراحی ماستکتومی
بعد از اینکه شما با موفقیت تحت ماستکتومی قرار گرفته‌اید و سرطان پستان شما درمان شد، اکنون با مجموعه کاملاً جدیدی از چالش‌ها روبرو هستید. علاوه بر عوارض بعد از عمل سرطان سينه، بعد از آن شما در حال سازگاری با تغییرات ظاهری، چگونگی جاافتادن لباس و بسیاری از تغییرات غیرمنتظره دیگر هستید و برای بسیاری از بازماندگان، این می‌تواند سخت‌ترین بخش ماستکتومی باشد. ازدست‌دادن تصویر مثبت از خود یکی از رایج‌ترین اثرات عاطفی و عوارض بعد از عمل ماستکتومی است که زنان با آن روبرو می‌شوند.
ماستکتومی و رابطه جنسی
در همین راستا، بسیاری از بازماندگان گزارش می‌کنند که احساس می‌کنند جذابیت و زنانگی کمتری دارند، به‌ویژه در نگاه همسرشان.آنها همچنین اثرات منفی بر روابط جنسی خود به دلیل ترس از ادراک همسرشان از بدنشان را تجربه می‌کنند. در این موارد، مهم است که به خودتان زمانی که نیاز دارید – هم از نظر روانی و هم جسمی – برای التیام بدهید. بحث باز هم با همسرتان در مورد احساساتتان همچنین به شما کمک می‌کند تا با زندگی بعد از ماستکتومی سازگار شوید.
افسردگی پس از جراحی ماستکتومی
افسردگی پس از عمل نیز رایج است. به‌عنوان‌مثال، بسیاری از بازماندگان سرطان پستان می‌یابند که خرید لباس دشوارتر است. این می‌تواند احساسات اندوه و غم را تشدید کند. برای بهبود عوارض ماستکتومی عاطفی ، اول از همه، مشاوره توسط یک متخصص بالینی می‌تواند بسیار مفید باشد. روان‌شناس یا روانپزشک می‌تواند به زن کمک کند تا احساساتش را مدیریت نموده و اعتمادبه‌نفس خود را بازیابد.
همچنین جراحی بازسازی پستان می‌تواند به بازگرداندن اعتمادبه‌نفس و زنانگی فرد کمک شایانی نماید. البته صبر و حوصله لازم است تا فرد با وضعیت جدید خود کنار بیاید. در کنار این‌ها، حمایت خانواده، دوستان و همسر نقش بسزایی در بازگشت سلامت روان زن دارد.
مراقبت‌های لازم بعد از عمل ماستکتومی
مراقبت‌های پس از عمل جراحی ماستکتومی شامل مراقبت مناسب از زخم و پوست، درمان‌های لازم و پیگیری با پزشک به بهبودی سریع‌تر بیمار کمک شایانی می‌کند. رعایت این مراقبت‌ها به جلوگیری از عوارض بعد از عمل سرطان سينه مانند عفونت، لنف ادم، سفتی شانه و افسردگی کمک می‌کند. همچنین، سرعت بازیابی عملکرد بازو و شانه و برگشت به زندگی عادی را افزایش می‌دهد و به سازگاری روحی – روانی بیمار یاری می‌رساند. مراقبت‌های ضروری پس از عمل جراحی برداشتن پستان (ماستکتومی) به شرح زیر است:emotinal effects of mastectomy
-
- محل زخم جراحی:
– مراقبت از بخیه‌ها
– جلوگیری از خیس شدن ناحیه جراحی
– گزارش علائمی مثل قرمزی، ترشح، تورم و تب - فعالیت و استراحت:
– پرهیز از بلندکردن اشیای سنگین
– عدم انجام فعالیت‌های طاقت‌فرسا
– قراردادن بالش زیر بازو برای استراحت
– گردش و قدم‌زدن روزانه
- محل زخم جراحی:
- تغذیه:
– مصرف غذاهای مغذی و ویتامین‌دار
– نوشیدن مایعات کافی
– مصرف مکمل‌های تجویزی پزشک - دارودرمانی:
– مسکن و آنتی‌بیوتیک به‌صورت مرتب
– داروهای ضدافسردگی در صورت نیاز - پیگیری‌های پس از عمل:
– ویزیت منظم پزشک و پرستار
– فیزیوتراپی بازو و شانه
– آزمایش خون
سؤالات متداول
آیا سرطان پستان همیشه نیاز به ماستکتومی دارد؟
خیر، در مراحل اولیه، معمولاً از جراحی‌های حفظ پستان همچون تومورکتومی یا لامپکتومی استفاده می‌شود. در این روش‌ها فقط تومور و بافت‌های اطراف آن برداشته می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر که سرطان به بافت‌های اطراف گسترش یافته استکتومی یا برداشتن کل پستان انجام می‌شود. بااین‌وجود همیشه جایگزین‌های دیگری مثل پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی نیز وجود دارد که بسته به شرایط ممکن است جایگزین ماستکتومی شوند؛ بنابراین، سرطان پستان همیشه نیاز به ماستکتومی (جراحی برداشتن پستان) ندارد و تصمیم‌گیری در مورد نوع درمان، فرآیندی دقیق، فردی و بر اساس شرایط بالینی هر بیمار است.
آیا قابلیت ترمیم و بازسازی سینه بعد از عمل ماستکتومی وجود دارد؟
بله امکان ترمیم و بازسازی پستان پس از ماستکتومی وجود دارد. زمان بازسازی معمولاً پس از التیام کامل بافت‌های ناحیه ماستکتومی و در صورت عدم وجود نشانه باقی‌مانده تومور است. شکل، اندازه و ظاهر طبیعی پستان بازسازی شده، بستگی به روش مورداستفاده دارد. روش‌های مختلفی برای بازسازی پستان وجود دارد که عبارت‌اند از:
- قراردادن اکسپندر (بالشتک کوچکی زیر پوست قفسه سینه برای جایگزینی حجم پستان)
- قراردادن ایمپلنت (پروتزهای سیلیکونی داخل عضله سینه برای شبیه‌سازی پستان)
- روش‌های بافت‌انتقالی که در آنها بافت و چربی از نواحی دیگر بدن مثل شکم، پشت یا باسن برداشته و جایگزین پستان می‌شود.
- روش‌های ترکیبی از ایمپلنت و بافت.
آیا عمل ماستکتومی دردناک است؟
بله ماستکتومی می‌تواند دردناک باشد، اما درد بعد از عمل به طور مؤثری قابل‌کنترل و درمان است. خود عمل جراحی ماستکتومی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بنابراین حین عمل دردی احساس نمی‌شود. اما پس از عمل، هنگامی‌که اثر بیهوشی از بین می‌رود، احتمال درد در ناحیه جراحی وجود دارد. این درد معمولاً در چند روز اول پس از عمل شدیدتر است. بااین‌حال پزشک مسکن‌هایی تجویز می‌کند که به کاهش مؤثر درد کمک می‌کنند. همچنین توصیه می‌شود محل جراحی را بالا نگه داشته و از فشارآوردن به آن خودداری کرد.
نکته نهایی در رابطه با عوارض ماستکتومی
برداشتن پستان، هرچند یک ضرورت پزشکی برای درمان سرطان پستان است، اما عوارض ماستکتومی پیامد های روحی – روانی عمیقی برای زن به همراه دارد. ازدست‌دادن پستان که نمادی از زنانگی محسوب می‌شود، باعث طردشدگی و کاهش اعتمادبه‌نفس در زنان می‌شود. افسردگی، اضطراب، مشکلات جنسی و در نهایت احساس ناامیدی از زندگی از جمله عوارض ماستکتومی روان‌شناختی این عمل هستند؛ لذا کنار هر بیمار، باید یک تیم حمایت روانی همراه با متخصصین پزشکی حضور داشته باشد تا به بازگرداندن سلامت روان فرد کمک کند. عوارض بعد
از عمل سرطان سينه یک چالش بزرگ جسمی و روحی است که نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارد.
