نکات حیاتی در مورد سرطان پستان: سرطان چگونه بافت پستان را درگیر میکند؟
هرساله تعداد بسیاری از زنان در سطح دنیا، با انواع سرطان پستان درگیر میشوند و این نوع سرطان در مقایسه با برخی سرطان ها مانند سرطان زبان شناخته شده تر هستند. شکی وجود ندارد، که اگر پزشکی به شما بگوید در بافت پستان دچار سرطان شده‌اید، در ابتدا دچار شوک و سردرگمی خواهید شد. در این مقاله خواهیم کوشید، شما را با اصطلاحات مهم در مورد سرطان سینه (پستان) آشنا کنیم. پس از مطالعه این مطلب با مفاهیم سرطان پستان آشنا خواهید شد و بهتر می توانید از مشاوره های دکتر فرهاد موسی زاده متخصص و فلوشیپ پستان به عنوان مشاورخود بهره ببرید
ساختار پستان بانوان
پیش از آن که به سراغ توضیح در مورد مفاهیم سرطان پستان برویم، باید کمی با ساختار پستان آشنا شویم. پستان بانوان از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. این بخش‌ها شامل:
- هاله (areola): ناحیه گرد و رنگی پوست اطراف نوک پستان آرئول نام دارد.
- نوک پستان (nipple): بخش کوچکی که مجاری پستان به آن خاتمه می یابد و شیر از آن خارج میشود. البته ممکن است در بخشهایی با واژهی نیپل-آرئول مواجه شوید، که مربوط به صحبت‌هایی در مورد هر دوی این بخش های پستان است.
- مجاری (ducts): که وظیفه ی انتقال شیر را بر عهده دارند.
- استروما (storma): که بافتی از جنس چربی است و وظیفه ی پوشاندن و محافظت کردن از مجاری را بر عهده دارد. این بخش در سنین بلوغ دچار تغییرات بسیاری شده و با گسترش یافتن، فضای لازم برای افزایش و منشعب شدن مجاری شیری را فراهم میکند.
- لوبول ها(lobules): در انتهای داکت های پستان کیسه های بسیار کوچکی وجود دارند، که لوبول نامیده میشوند.
عملکرد پستان چگونه است؟
در داخل پستان بانوان میلیونها لوبول وجود دارد. پس از زایش و فرزند آوری، این لوبول ها، عملیات تشکیل شیر را به انجام می رسانند. سپس شیر در داخل مجاری به جریان افتاده و به نیپل می رسد. استروما نیز اطراف ( duct ها) و (lobule ها) را احاطه کرده و از آنها محافظت میکند.سرطان پستان، ممکن است در هر یک از بخشهای مذکور رخ دهد.
رگها و گره های لنفاوی
رگ هایی که وظیفه ی انتقال لنف از پستان به گره های لنفاوی را بر عهده دارند نیز، در بافت استروما یافت میشوند. اگر نمی‌دانید، لنف چیست، باید بگوییم: ” لنف مایعی شفاف است، که غذا و آب را به سلولها رسانده و میکروبها را (در صورت وجود) برای از بین بردن و تصفیه به گرههای لنفاوی منتقل میکند.” بیشتر گره های لنفاوی پستان، در بخش زیر بازو جای گرفته‌اند. این گرههای لنفاوی، غدد لنفاوی زیر بغل نامیده میشوند. تصویر بالا نمایی کلی از بخشهای مختلف پستان و گره های لنفاوی را به نمایش کشیده اند.
سرطان پستان: یک بیماری سلولی
بدن هر انسان از تریلیونها سلول ساخته شده است و نام هر سرطان از سلولهای تحت تأثیر آن گرفته می شود. علت نام گذاری سرطان پستان نیز، درگیر بودن سلولهای پستان، در زمان شکل گیری این بیماری است.
اکثر قریب به اتفاق سرطان های سینه، از نوع کارسینوم(carcinoma) هستند. کارسینوم به سرطانهایی گفته میشود، که در بافت اپیتلیال پوست یا پوشش اندامهای داخلی ایجاد میشود و سرطان پستان بیشتر در بافت پوششی مجاری شیر، رخ میدهد.
جهش ها:عامل اصلی ایجاد سرطان
هر سلول بدن ما، بخشی به نام هسته داشته، که وظیفه ی کنترل سلول را بر عهده دارد. کروموزومها نیز در هسته سلول جای دارند. کروموزومها رشته هایی طویل از DNA هستند، که به محکمی در دور پروتئین‌ها، پیچیده شده‌اند. در داخل دی ان ای، ساختارهایی کد شده موجود است، که وظیفه ی ساخت سلولهای جدید و کنترل رفتار سلول را بر عهده دارند. این ساختارها، همان چیزی است، که با نام ژن ها می شناسیم.
چنانچه، تغییری غیرطبیعی در ساختار ژن رخ دهد، می گوییم جهش اتفاق افتاده است. برخی از جهش های مرتبط با سرطان، ممکن است در تمامی سلول های بدن رخ دهند و برخی دیگر، فقط در سلولهای سرطانی شده مشاهده می شوند. چنانچه این اتفاق ها باعث رفتار غیرطبیعی و تغییر شکل سلول ها شوند، فرد به سرطان دچار می شود.
تهدیدی به نام سرطان پستان
به‌طور طبیعی، در صورت نیاز، سلول های سالم بدن رشد کرده و پس از تقسیم سلولی، سلولهای جدید را شکل میدهند و سلول های آسیب دیده و پیر، مرده و از بین می روند. این در حالی است که، سلولهای سرطانی، رفتاری متفاوت از سلولذهای سالم دارند. سلولهای سرطانی از سه نظر با سلول های سالم تفاوت دارند، که این امر در سرطان پستان هم، رؤیت میشود.
تودهای از سلول ها
سلولهای سرطانی، سلول های جدیدی می‌سازند که بدن به آنها احتیاج ندارد. این سلولها زمانی که پیر و آسیب‌دیده میشوند از بین نرفته و به‌این‌ترتیب تودهای را به وجود میآورند، که تومور اولیه نامیده میشود.
تهاجم
سلولهای سرطانی، در ادامه رشد خود، می‌توانند به بافتهای اطراف نیز نفوذ کنند. اگر این تومور اولیه به‌موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند به مجاری یا لوبولهای درون استرومای پستان نفوذ کند. سرطان پستانی که در داخل استروما نفوذ نکند غیرتهاجمی(noninvasive) و آن دسته از سرطان ها که به استروما نفوذ کنند تهاجمی(invasive) نامیده میشوند.
متاستاز
برخلاف سلولهای سالم پستان، سلولهای سرطانی می‌توانند، محل استقرار خود را ترک کرده و به بافتهای دیگر بروند. درطی این پروسه که متاستاز(metastasis) نامیده میشود، سلولهای سرطان پستان از تومور جدا شده و با خون یا لنف ترکیب می شوند. پس‌ازآن نیز به وسیله رگها، به نقاط دیگری از بدن نقل مکان می کنند. چنانچه این سلولهای سرطانی در محل دوم به تشکیل تومور بپردازند، توموری شکل می‌گیرد، که با نام تومور ثانویه شناخته شده و می تواند مشکلات سلامتی متعددی را برای بیمار ایجاد کند.
درجه یا استیج سرطان پستان
از جمله اصطلاحات مهم در مورد سرطان سینه (پستان) درجه سرطان است که یک رتبه‌بندی بر اساس نتایج آزمایش‌ها است. دکتر فرهاد موسی زاده به عنوان پزشک معالج شما، از این رتبه‌بندی برای موارد مختلفی همچون مشخص کردن یک‌چشم انداز و پیش‌بینی وضعیت بعدی سرطان استفاده میکند. ضمناً این امر می‌تواند به در نظر گرفتن برنامه درمانی و انجام تحقیقات نیز کمک کند.
به‌طورمعمول، مشخص کردن مرحله سرطان دو بار انجام می شود. رتبه‌بندی پیش از شروع درمان سرطان پستان مرحله کلینیکال و مرحله پس از درمان جراحی به (صورت تنها) مرحله پاتولوژیک نامیده می شوند.
سیستم درجه بندی
در تعیین مرحله سرطان پستان ، از سیستمی تحت عنوان سیستم کمیته مشترک آمریکا در مورد سرطان (AJCC) استفاده می شود. در گذشته، مرحله سرطان تنها بر اساس میزان گستردگی، مشخص می گشت. این در حالی است که، سیستم جدید، برای این کار، از یک چارت شامل فاکتورهای مختلف استفاده می کند.
امتیاز TNM
امروزه در زمان تعیین میزان پیشرفت سرطان پستان ، از سه فاکتور استفاده می شود که به شرح زیر می باشند:
- T: امتیاز T که نام خود را از حرف اول واژه تومور گرفته است، بیانگر میزان گستردگی تومور هست.
- N: امتیاز N که نام خود را از حرف اول واژه NODE به معنای گره، گرفته است، بیانگر میزان گسترش سلولهای سرطانی به گرههای لنفاوی نزدیک (گرههای موجود در سمت سینه درگیر) است.
- M: امتیاز M نیز که اشاره به واژه متاستاز دارد، نشانگر انتقال یا عدم انتقال سرطان به سلولهای دورتر است.
مراحل شماره گذاری شده
مرحله یا درجه صفر:Stage 0
سرطان پستان غیرتهاجمی با نام مرحله صفر شناخته میشود. این مرحله سرطان مربوط به زمانی است، که سرطان هنوز به بافت استروما گسترش نیافته است و بخش های دیگر را درگیر نکرده است. مرحله صفر خود شامل دو نوع است:
- DCIS یا سرطان درجای داکتال، سرطانی است که فقط مجاری سینه را درگیر کرده است.
- بیماری پاژه (Paget) که فقط نیپل و هاله دور آن را درگیر میکند.
مرحله یا درجه یک تا سه سرطان پستان (StageI-II-II)
سرطان تهاجمی پستان به سه مرحله یک، دو و سه تقسیم می شود. در این مراحل استروما و بافت پوست سینه نیز درگیر سرطان شده و ممکن است بخشهایی از اندامهای نزدیک دیگر نیز درگیر سرطان باشند. در این مراحل هنوز اندامهای دورتر درگیر سلولهای سرطانی نیستند.
مرحله چهار سرطان پستان (Stage IV)
این رتبه زمانی در نظر گرفته میشود که سرطان متاستازیک به محلهای دورتر نیز انتشار یافته است. درواقع Stage IV سرطانی متاستازیک است، که در بررسیها تشخیص داده شود. این حالت زمانی رخ میدهد که سرطان پستان پس از مدتی بسیار طولانی از زمان شروع تشخیص داده شود.
LCIS یا کارسینوم لوبولار درجا چیست؟
این مشکل که پیش‌ازاین به‌عنوان یکی دیگر از انواع Stage 0 سرطان در نظر گرفته میشد و البته مشکلی سرطانی نیست ، شامل رشد غیرطبیعی لوبولها میباشد. این بیماری دیگر در دسته بندی مراحل سرطان پستان جای داده نمی شود.
ابتلا به LCIS یکی از فاکتورهایی است، که می تواند همچون فاکتورهای دیگری نظیر سابقه خانوادگی ابتلا، شانس مبتلا شدن به سرطان پستان را افزایش دهد. در چنین وضعیتی ممکن است پزشک برای جلوگیری از رخ دادن بیماری و پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه، روشهای درمانی کاهش ریسک را به شما پیشنهاد دهد. این درمان می تواند شامل بهبود سبک زندگی در جهت سالمتر زیستن و یا تجویز داروهای از بین برنده ریسک سرطان ناشی از تغییرات هورمونی باشد. ضمناً در موارد نادر و وجود ریسک بسیار بالا برای ابتلا به بدخیمی شدید، ممکن است پزشک عمل جراحی حذف پستانها را پیشنهاد دهد.
ضمناً مبتلایان به LCIS باید طبق برنامهای مشخص و به صورت دوره ای، از نظر احتمال ابتلا به سرطان پستان مورد بررسی قرار بگیرند. این اقدام به منظور تشخیص سرطان در اولین زمان ممکن انجام میشود، تا بتوانیم بهترین نتیجه را از درمان دریافت کنیم.
سخن آخر
در بیان اصطلاحات مهم در مورد سرطان سینه (پستان) همانطور که گفته شد، پستان بانوان از بخش هایی با نام های لوبول ها، مجاری، استروما، نیپل و هاله دور نیپل تشکیل شده است. لوبول ها وظیفه ساخت شیر را بر عهده دارند و مجاری شیر ساخته شده را به سمت نیپل منتقل می کنند.
سرطان پستان، معمولاً، ابتدا مجاری یا همان داکتها را درگیر کرده و پس از پیش روی به استروما گسترش می یابد. چنانچه سرطان به استروما گسترش نیافته باشد، آن را سرطان غیر تهاجمی می نامند. سلول های سرطانی پس از گسترش به استروما، می توانند به وسیله ی خون یا لنف، به سایر نقاط بدن منتقل شوند، که به آن متاستاز می گویند.
سرطان پستان غیر تهاجمی که با نام مرحله صفر نیز شناخته می شود شامل دو بیماری پاژه و DCIS است. تشخیص بیماری در این مرحله، شانس موفقیت درمان را به حداکثر خواهد رساند.
مطلبی که مطالعه فرمودید یک بازنویسی بومی سازی شده از مقاله ای تحت عنوان Breast Cancer Basics در سایت معتبر NCCN بود برای اطلاع بیشتر در مورد سرطانهای سینه و بیماریهای پستان از کلینیک مجازی دکتر فرهاد موسی زاده دیدن فرمایید.
